Geïnduceerde lactatie of relactie

relact4.jpg

 

Moedermelk produceren zonder zwangerschap: protocollen voor het opwekken van moedermelk.

Als je moedermelk wilt produceren en wilt starten met het voeden van je kind aan de borst na eerder te zijn gestopt (relactatie) of om je geadopteerde of via een draagmoeder geboren baby zelf te voeden (geïnduceerde lactatie), dan kun je dat. Ook als je nog nooit een kind aan je borst gevoed hebt, is het mogelijk om dat te gaan doen. Iedere hoeveelheid moedermelk die je jouw baby kunt geven, is een geschenk van onschatbare waarde. Vergeet daar bij niet al het andere dat je je kind aan de borst biedt: koestering, hechting, veiligheid, liefde… Veel vrouwen zijn je voorgegaan in het starten met borstvoeding, zonder voorafgaande zwangerschap. Sterker nog, in sommige traditionele culturen was het gebruikelijk dat de grootmoeder van de baby relacteerde als de moeder in de problemen kwam.

Inhoudsopgave

Het originele document: Induced Lactation and the Newman-Goldfarb Protocols for Induced Lactation is geschreven door Lenore Goldfarb, lactatiekundige IBCLC en ervaringsdeskundige en Jack Newman, kinderarts. Het is gebaseerd op het originele Protocol for Induced Lactation van Jack Newman.
Nederlandse bewerking door Kenniscentrum Borstvoeding.

Lenore Goldfarb en Jack Newman

Leonore is gestart met het geven van borstvoeding en Jack Newman en zij weten van nog minstens vijfhonderd andere moeders dat zij erin zijn geslaagd de melkproductie op te wekken. Opgewekte of ‘geïnduceerde’ lactatie staat ook bekend als ‘adoptief borstvoeden’; hiermee wordt gedoeld op het vermogen van een vrouw om borstvoeding te geven aan een (adoptie)kind zonder zwanger te zijn geweest.

Over deze protocollen

In 1999 verwachtte de Canadese lactatiekundige IBCLC Lenore Goldfarb een zoontje dat via een draagmoeder zou worden geboren. Zij was op zoek naar een manier om zelf melk te produceren voor haar zoontje en nam contact op met, Jack Newman kinderarts die in Canada vooral bekend is om zijn succesvolle begeleiding van borstvoeding.

Samen vonden ze een methode die Goldfarb in staat stelde haar zoon, die twee maanden te vroeg geboren werd, vanaf dag twee met succes borstvoeding te geven. Met hulp van de adviezen van Newman kon zij bijna een liter moedermelk per dag produceren, zonder zwanger te zijn geweest.

Newman publiceerde de methode die Goldfarb volgde in 2000 in een boek. De protocollen die je nu leest, zijn gebaseerd op die originele methode, aangevuld met voortdurend onderzoek. Samen hebben Newman en Goldfarb inmiddels ruim 250 relacterende, adoptie- en wensmoeders geholpen met het tot stand brengen van een behoorlijke melkproductie.

Voor je begint

Als je wilt starten met borstvoeding, neem dan contact op met een lactatiekundige NLG of IBCLC die ervaring heeft op het gebied van geïnduceerde lactatie. Via Kenniscentrum Borstvoeding vind je een lactatiekundige NLG of IBCLC in Nederland. En eveneens via Kenniscentrum Borstvoeding vind je een lactatiekundige in België. Geef de informatie in deze protocollen aan je arts en lactatiekundige, zodat zij je de benodigde medicatie en ondersteuning kunnen geven. Adopteer je een baby direct na de geboorte? Informeer dan de zorgverleners, zoals je gynaecoloog of vroedvrouw, van tevoren zowel mondeling als schriftelijk dat je van plan bent je kind aan de borst te voeden. Geef hen de URL van deze protocollen en deel ze met familieleden, vrienden of medisch personeel; zij zijn wellicht onbekend met geïnduceerde lactatie, terwijl je van hen graag alle steun wilt en nodig hebt.

De biologie van geïnduceerde lactatie

Tijdens de zwangerschap produceert het lichaam steeds grotere hoeveelheden progesteron, oestrogeen (door de placenta) en prolactine (door de hypofyse). Deze hormonen bereiden de borsten voor op het geven van borstvoeding. Wanneer de baby is geboren, dalen de progesteron- en oestrogeenniveaus en stijgt het prolactineniveau. Dit zorgt voor het op gang komen van de melkproductie.

Een zwangerschap is echter niet noodzakelijk om borstvoeding te kunnen geven. Deze protocollen zijn ontwikkeld om de lichamelijke veranderingen tijdens en na de zwangerschap te imiteren. Lees de Introductie van de protocollen, voor meer informatie over de rol van hormonen.

Wanneer de melkproductie eenmaal op gang is, werkt borstvoeding volgens het ‘vraag en aanbod’-principe. Daarbij heeft de baby de leiding als de moeder borstvoeding geeft en heeft de moeder de leiding wanneer ze kolft. Hoe vaker en efficiënter de baby de borst leegdrinkt of de moeder kolft, des te meer melk de borst produceert. Wanneer de baby aan de borst drinkt, de kolf een vacuüm trekt of de moeder met de hand kolft, stuurt de borst een signaal naar de hersenen waardoor oxytocine vrijkomt. De oxytocine zorgt vervolgens voor een toeschietreflex, waardoor de melk gaat stromen.

De combinatie van oxytocineafgifte en het legen van de borst stimuleert de borst om meer melk te maken. Dit is een van de redenen dat deze protocollen het gebruik van een professionele huur- of ziekenhuiskolf (elektrisch en dubbelzijdig) aanraden. De stimulans van de dubbele pomp laat extra prolactine en oxytocine vrijkomen, waardoor de melkproductie verder stijgt.

Introductie van de protocollen

De volgende protocollen zijn ontworpen om de borsten van adoptiemoeders voor te bereiden op het produceren en geven van moedermelk, net zoals dat tijdens de zwangerschap gebeurt.

Tot voor kort was het gebruikelijke advies van lactatiekundigen en medische professionals aan vrouwen met interesse in adoptief borstvoeden erg simpel. Voordat de baby kwam, zou je kunnen kolven en de borsten stimuleren, of je zou zelfs kunnen besluiten niets te doen en de baby simpelweg aan te leggen wanneer deze er was. Na enige tijd zou je dan wel of geen moedermelk produceren.

De keuze om enkel en alleen te kolven, vraagt serieuze toewijding, want dit betekent dat je een aantal maanden meerdere keren per dag moet kolven of anderszins stimuleren. Veel moeders kiezen er dan ook voor de baby aan te leggen en af te wachten wat er gebeurt, zonder verdere voorbereiding of medicatie.

Dit is een legitieme keuze, maar zal waarschijnlijk geen redelijke hoeveelheid moedermelk opleveren. Borstvoeding is natuurlijk meer dan alleen maar moedermelk, maar als het mogelijk is borstvoeding te geven én melk te produceren, waarom zou je het dan niet doen?

Moedermelk maken: de ingrediënten

Deze protocollen werken met een combinatie van medicatie en kruiden. Diverse medicijnen hebben melkproductie als bijwerking. Met behulp van die medicatie kan de borstvoeding op gang gebracht worden zonder dat er sprake is van een zwangerschap. Ook van verschillende kruiden is bekend dat zij melkproductie stimuleren.

Domperidon is een medicijn dat braken en misselijkheid tegengaat en het wordt over het algemeen voorgeschreven aan mensen met maag- en slokdarmproblemen. Het is geen hormoon, maar het heeft wel een verhoogd prolactineniveau als bijwerking. Ontdekt werd dat sommige vrouwen en mannen bij gebruik van dit medicijn in meer of mindere mate melk begonnen te maken.

Daarnaast helpt een bepaald type anticonceptiepil bij het opwekken van de melkproductie. Doordat deze pil de hormonale balans van een zwangerschap imiteert, worden de borsten voorbereid op het produceren van melk. Vrouwen die aan de pil gaan, merken vaak een verandering in het borstweefsel, maar ze produceren geen melk. Ze kunnen jaren aan de pil zijn zonder dat er iets verandert, behalve de groei van het borstweefsel in het begin – als dit al plaatsvindt.

Domperidon en de pil versterken elkaars effect. De pil zorgt voor verandering van het borstweefsel en domperidon zorgt voor de melkproductie. Voeg kruiden en havermout toe en je hebt het recept voor moedermelkproductie.

Behalve het standaard protocol is er ook het versneld protocol en het menopauzeprotocol. Over het algemeen geldt dat hoe langer je een protocol volgt, hoe meer melk je uiteindelijk zult produceren.

De pil slikken

Gebruik van de pil imiteert het voorbereidingsproces in je borsten gedurende de zwangerschap.

Sommige vrouwen voelen zich wat ongemakkelijk bij het gebruik van de pil vanwege de hormonen die erin zitten. Zelfs sommige lactatiekundigen en medische professionals zetten vraagtekens bij de pil om melkproductie op te wekken. Lactatiekundigen leren zelfs dat de combinatiepil (oestrogeen en progestageen) slecht is voor de melkproductie. Op het moment dat je dit deel van het protocol uitvoert, maak je echter nog helemaal geen melk.

De dosis hormonen die nodig is om je borsten in actie te krijgen, is klein in verhouding tot de zeer hoge hormoonspiegels die nodig zijn om in het lichaam een zwangerschap in stand te houden.

Tijdens IVF-behandelingen krijgen vrouwen in het algemeen het equivalent van 200 mg progestageen (in de vorm van vaginaal ingebrachte tabletten) om de zwangerschap in stand te houden. Om moedermelk te kunnen maken, heb je 1 tot 2 mg progestageen per dag nodig (oraal ingenomen). Het hormoongebruik is meestal voor korte duur (een aantal maanden). Zodra je je kind daadwerkelijk aan de borst voedt, ben je al gestopt met de pil.

Opmerking: als je 35 jaar of ouder bent of om een andere reden niet de combinatiepil mag of kunt gebruiken, vervang dan deze (de Ortho 1/35 of Yasmin in het protocol) door Provera 2,5 of Prometrium 100 mg. Gebruik van de combinatiepil boven de 35 jaar kan gezondheidsrisico’s opleveren die je met je arts moet bespreken. Daarom adviseren we Provera1 of Prometrium2 als alternatief voor vrouwen boven de 35.

Gebruik van de pil

Bespreek het starten van medicatie altijd eerst met een arts. Je gebruikt non-stop, dus zonder stopweek, een éénfase-pil in combinatie met domperidon.

Een efficiënte pil om je te helpen bij het opwekken van je melkproductie is de zogenoemde combinatiepil met zowel progestageen (de synthetische variant van progesteron) en oestrogeen. Een goede dosis is 1 mg norethindrone (in Nederland bekend onder de naam norethisteron) + 0,035 mg oestradiol (Ethinylestradiol) (Anno 2013 is een merknaam Neocon). Indien beschikbaar is een hogere dosis progestageen aan te raden.

Noot: Wij geven hier de stofnamen en niet merknamen. Je (huis)arts kan het merk erbij zoeken. Merknamen willen ook nog wel eens veranderen. Met gebruik van de stofnaam blijft de informatie langer actueel.

Opmerking: het is van het grootste belang dat je arts begrijpt dat het gebruik van de pil bedoeld is om de productie van moedermelk op te starten. Daarom is het gehalte van 1 mg progesteron (2 à 3 mg is nog beter) en een maximum van 0,035 mg oestradiol belangrijk. Veel vrouwen ervaren dat een hogere dosis oestrogeen niet efficiënt is. De pil moet de hele tijd genomen worden, alleen de actieve pillen, geen vervangpillen, en dit onafgebroken tijdens dit deel van het protocol.

Hoe langer je je borsten kunt voorbereiden op de moedermelkproductie door een combinatie van de pil met domperidon, hoe beter het resultaat. Bij een zwangerschap heeft het lichaam negen maanden de tijd om zich voor te bereiden op de taak van melkproductie. Daarom geeft een periode van zes tot negen maanden het beste resultaat. In die periode bereid je je borsten nu dus met de pil en domperidon kunstmatig voor op de komst van je baby.

Bij het versneld protocol en het menopauzeprotocol wordt sterk aanbevolen om een pil te gebruiken met een hogere dosis progestageen (2 à 3 mg in plaats van 1 mg), zodat de borsten sneller en efficiënter veranderen, wat belangrijk is als er minder tijd beschikbaar is. Het oestrogeengehalte is in beide gevallen hetzelfde.

Noot

Provera is in Nederland niet in 2,5 mg verkrijgbaar, alleen 5 of 10 mg. De 5 mg tabletten zijn met een scherp mesje of medicijnsnijder in tweeën te delen.

Prometrium 100 mg is niet als zodanig in Nederland verkrijgbaar. Utrogestan lijkt het meest op Prometrium. Utrogestan capsule 100 mg is ‘identiek aan het natuurlijke hormoon progesteron’ (en een vaginaal in te brengen middel). Het lijkt erop dat dit middel het natuurlijke hormoon progesteron (het meest) zou benaderen. Zie Farmacotherapeutisch kompas.

Dosering van domperidon

Vraag voor domperidon een recept aan je (huis)arts. Deze kan voorafgaand aan het gebruik bepalen of het middel voor jou geschikt is.
De maximum dosis domperidon is vier keer per dag 20 mg. Start met vier keer per dag 10 mg gedurende één week en voer dit geleidelijk op naar vier keer per dag 20 mg, afhankelijk van het individuele plan die je samen met je lactatiekundige hebt opgesteld. Vervang bijvoorbeeld vier dagen achter elkaar dagelijks een tabletje van 10 mg door eentje van 20 mg. Blijf domperidon gebruiken tijdens de hele lactatieperiode. De meeste vrouwen voelen een vermindering van hun melkproductie zodra ze een dosis domperidon vergeten te nemen of minderen.

In verband met enige discussie over de dosis, zie noot ‘Noot van de redactie in verband met maximale dagelijkse dosis Domperidon’ bij artikel Domperidon. In 2017 is er een Nederlands onderzoek gepubliceerd over de inzet van Domperidon bij borstvoeding.  

Zodra de borstvoeding goed loopt, met voldoende productie en een goed drinkende baby, kun je overwegen de domperidon heel geleidelijk af te bouwen. Als je merkt dat de productie te drastisch daalt, voer je de dosis eenvoudig weer wat op, tot een maximum van vier keer per dag 20 mg.

Kruiden

Naast de medicatie die hierboven is beschreven, kun je gebruik maken van één of beide van de volgende kruiden, bekend om hun positieve effect op lactatie:

  • Fenegriek: drie keer per dag, bij het eten (in capsulevorm, ± 500 mg/dosis)
  • Gezegende distel (Cnicus benedictus): drie keer per dag, bij het eten (als tinctuur of als thee, ± 350 mg/dosis)

De dosering van deze kruiden is bepaald aan de hand van de beschikbare literatuur, aanbevelingen van kruidenproducenten en eigen ervaringen.

Bijwerkingen

Veel vrouwen ondervinden maagklachten als ze alleen fenegriek nemen, maar bij een combinatie met gezegende distel verminderen deze maagklachten sterk of verdwijnen ze helemaal. De kruiden in combinatie nemen met eten helpt ook tegen maagklachten. Kruidenproducenten raden dan ook aan om ze tijdens het eten in te nemen.

Opmerking: sommige vrouwen zeggen dat ze door het gebruik van fenegriek naar curry of esdoornsiroop gaan ruiken. Als je huid gaat ruiken, weet je dat je een voldoende hoge dosering hebt genomen.

Timing

De meeste vrouwen ervaren het beste effect van een kruidentherapie nadat ze een eerste periode van een anticonceptie/domperidonkuur doorlopen hebben en zijn gestart met kolven. Misselijkheid is een veel voorkomende bijwerking wanneer je eerder met de kruiden begint. Begin daarom pas met de kruiden nadat je met de pil bent gestopt en met kolven bent gestart.

Anticonceptie tijdens het volgen van een protocol

Bij sommige adoptiemoeders die in de vruchtbare leeftijd zijn, kan een zwangerschap afgeraden worden om medische redenen, zoals ‘instabiele diabetes’. Als deze moeder vruchtbaar is, maar niet zwanger wil worden, is het advies om een alternatieve vorm van anticonceptie te gebruiken tijdens het uitvoeren van het protocol.

Let op: het gebruik van orale anticonceptie en domperidon wordt afgeraden tijdens een zwangerschap.

Omdat je met de pil die je volgens het protocol moet nemen, kunt starten op elk gewenst moment in je cyclus en die tijdens het hele eerste deel van het protocol doorslikt, biedt deze pil bij dit gebruik niet de gebruikelijke bescherming tegen zwangerschap. Doorbraakbloedingen komen vaak voor.

Opmerking: sommige typen anticonceptiepillen hebben een sterk verlagend effect op de melkproductie. Daarom kun je deze – als je eenmaal melk voor je baby produceert – beter niet gebruiken. Wil je dan toch de pil gebruiken in plaats van een ander voorbehoedsmiddel, overleg dan met je huisarts of lactatiekundige welk type pil je veilig kunt gebruiken.
Zie ook: Anticonceptie en borstvoeding.

Overigens is het onbekend of de bescherming tegen zwangerschap tijdens een geïnduceerde lactatie, gelijk is aan die na een bevalling. Houd hier dus rekening mee.

Medische aandoeningen

Het gebruik van de pil wordt afgeraden als je ooit trombose hebt gehad, of een hartaandoening en/of ernstig hoge bloeddruk hebt. Bij milde hoge bloeddruk zijn er goede resultaten geboekt met de bloeddrukverlager Methyldopa, zodat vrouwen tóch de pil konden nemen. Het gebruik van Methyldopa heeft het bijkomende voordeel dat het de melkproductie verder doet toenemen en het middel kan samen met borstvoeding.

Verscheidene vrouwen met een achtergrond van depressie reageerden goed op het gebruik van Sertraline antidepressiva. Verschillende studies wijzen erop dat Sertraline samengaat met borstvoeding.

Moeders met diabetes moeten oppassen met het gebruik van fenegriek. Dit kan namelijk het glucosegehalte van het bloed beïnvloeden. Ook astmapatiënten moeten voorzichtig omgaan met fenegriek, omdat dit middel astmasymptomen kan verergeren. Overleg dus met je arts vóór het gebruik van fenegriek als je diabetes- of astmapatiënt bent.

Welke kolf is geschikt?

Het blijkt dat dubbelzijdige, elektrische kolven (geschikt voor ziekenhuisgebruik) het beste resultaat geven. Lees hier meer over afkolven van moedermelk en hier over kolfapparaten, in allerlei soorten, maten en prijzen.

Vier protocollen

  • Standaard protocol (1)
  • Versneld protocol (2)
  • Menopauzeprotocol (3)
  • Relactatieprotocol (4)

STANDAARD PROTOCOL (1)

Het standaard protocol is geschikt voor wensmoeders die een baby verwachten via draagmoederschap of voor adoptiemoeders met voldoende tijd voor aankomst van hun kindje.
De meeste vrouwen die dit protocol volgden, zijn erin geslaagd voor een groot deel of zelfs volledig te voldoen aan de moedermelkbehoefte van hun baby van het begin tot het einde van de borstvoedingsperiode.

Start zes maanden voor aankomst van de baby. Hoe eerder je start, hoe beter. Zodra je weet dat er een baby onderweg is, kun je met het protocol starten.

De stappen die je zet

  • Begin zes maanden (of langer) voor de baby verwacht wordt. Neem gedurende één week een ‘actieve’ anticonceptiepil (zie hierboven) en vier keer per dag 10 mg domperidon.
  • Ga na de eerste week door met de pil en verhoog de dosis domperidon tot vier keer per dag 20 mg. Je borsten zullen opzetten. Dit is normaal: het gebruik van de pil imiteert het voorbereidingsproces in je borsten gedurende de zwangerschap.
  • Geen kruiden gebruiken en niet kolven tot zes weken voordat je de baby aan de borst verwacht. Blijf de anticonceptiepil gebruiken en blijf de domperidone vier keer 20 mg per dag nemen.
  • Zes weken voor je de baby verwacht:
    • Stop met de pil, maar blijf de 20 mg domperidon vier keer per dag nemen. Er moet een vaginale bloeding optreden. Dit is een normale afscheidingsbloeding. Treedt er geen bloeding op en ben je vruchtbaar, dan is het raadzaam te testen of je zwanger bent. Het stoppen met de pil en het doorgaan met domperidon veroorzaakt een snelle daling in progesteron en een verhoging van prolactine. Dit is een imitatie van het natuurlijke proces rondom de bevalling en zal je melkproductie op gang brengen.
    • Kolf gedurende twee weken volgens dit schema:
      • Kolf vijf tot zeven minuten op een lage of gemiddelde stand.
      • Masseer, wrijf, schud (zie Kolfinstructie).
      • Kolf opnieuw vijf tot zeven minuten.
      • Herhaal dit elke drie uur.
  • Vier weken voor je de baby verwacht: blijf 20 mg domperidon vier keer per dag nemen. Kolf zoals eerder beschreven en daarbij nu ook minstens één keer per nacht.
  • Zodra je met kolven bent begonnen, kun je de kruiden fenegriek (500 mg per capsule) en gezegende distel (350 mg per capsule) gebruiken. Neem drie capsules van elk, drie keer per dag bij je eten. Voor domperidon geldt dat voor de beste opname wordt aanbevolen om de tabletten een half uur vóór de maaltijd in te nemen. Drie keer per week ontbijten met havermout is ook aan te raden (zie Algemene aanwijzingen).

Als je baby er eenmaal is, zet je de dosis van vier keer per dag 20 mg domperidon voort voor de rest van de borstvoedingsperiode. Probeer je baby zo snel mogelijk aan de borst krijgen, liefst in de verloskamer al. Daarna voed je je baby op verzoek. Realiseer je dat het aantal keren kolven een strikt minimum was om je borsten actief te krijgen en dat een pasgeboren baby tien tot zestien voedingen per 24 uur kan vragen.

Zolang je je productie nog opbouwt, is het belangrijk nog tien minuten na iedere borstvoeding na te kolven. Dit zal helpen de productie goed op niveau te krijgen. Ga ook door met het innemen van de kruiden zolang je productie niet voldoende op peil is en/of desnoods tijdens je hele borstvoedingsperiode om de productie te ondersteunen.

VERSNELD PROTOCOL (2)

Het versneld protocol is voor adoptiemoeders die weinig gelegenheid hebben om zich voor te bereiden én voor moeders die willen relacteren (de borstvoeding weer opstarten en de melkproductie opnieuw op gang brengen).

Met dit versneld protocol kan de melkproductie lager uitvallen dan wanneer je het standaard protocol gebruikt. Als je de anticonceptiepil samen met domperidon minstens dertig dagen kunt innemen, mag je echter een redelijk resultaat verwachten.

  • Neem de ‘actieve’ anticonceptiepil dertig tot zestig dagen non-stop in. Je neemt dan alleen effectieve pillen en geen ‘stopweekpillen’. Daarbij slik je vier keer per dag 20 mg domperidon. Houd er rekening mee dat je je vermoeid kunt voelen door de snelle start met de medicatie.
  • Zodra je merkt dat er duidelijke veranderingen in je borsten optreden, stop je met de anticonceptiepil. Let op: stop niet met de anticonceptiepil vóórdat er veranderingen in je borsten optreden. Je blijft de domperidon doorslikken.
  • Start op hetzelfde moment met het kolfschema (zie Kolfinstructie) en met de kruiden gezegende distel en fenegriek.

Bij het versneld protocol (2) is de te verwachten melkproductie niet zo groot als bij het standaard protocol (1). Toch is er vaak wel voldoende melk om voor een flink deel aan de behoefte van je baby te voldoen.
Probeer om een voorraad(je) moedermelk aan te leggen. Wanneer je baby er is, kun je hem of haar met de beschikbare melk op verzoek voeden. Soms is het nodig dat je baby bijvoeding krijgt. Daarvoor kun je een borstvoedingshulpset gebruiken. Via de hulpset kun je je eigen melk geven, donormoedermelk of kunstmatige zuigelingenvoeding, totdat je eigen productie toereikend is. Niet alle melk hoeft van jou te komen. Iedere hoeveelheid moedermelk die je je baby kunt geven, is een waardevol geschenk aan je kind. Borstvoeding is immers méér dan alleen moedermelk.

Als de productie goed op peil is, kun je overwegen de domperidon geleidelijk af te bouwen en eventueel volledig stop te zetten. Lees: Stoppen met domperidon

Het MoedermelkNetwerk kan voor je bemiddelen bij het vinden van donormoedermelk. Sommige (toekomstige) adoptiemoeders vragen de biologische moeder om colostrum en/of moedermelk beschikbaar te stellen voor een bepaalde periode. Die periode kan variëren van twee dagen tot een maand of nog langer. Veel biologische moeders zijn van harte bereid om de baby een goede start te geven. Voor hen kan het kolven ook helpen om de emoties rondom het adoptieproces een plaats te geven.

MENOPAUZE PROTOCOL (3)

Misschien ben je al in de overgang, op natuurlijke wijze of door verwijdering van je baarmoeder en/of eierstokken. Ook dan is het mogelijk om je melkproductie op gang te brengen en borstvoeding te geven. Een vrouw heeft geen baarmoeder of eierstokken nodig om borstvoeding te kunnen geven. Alles wat je nodig hebt, zijn je borsten en een functionerende hypofyse.

  • Stop met de hormoontherapie die je misschien gebruikt vanwege je menopauze en vervang deze door de ‘actieve’ anticonceptiepil. Deze bevat voldoende oestrogenen en progestageen om de symptomen van de menopauze te onderdrukken. Tegelijkertijd ontwikkelt zich daardoor het melkklierweefsel in je borsten. Neem daarnaast een week lang vier keer per dag 10 mg domperidon.
  • Verhoog na een week de dosis domperidon naar vier keer per dag 20 mg. Ga door met het slikken van de pil. Ga met deze combinatie door totdat je duidelijke veranderingen in je borsten waarneemt. Als je al in de menopauze bent, raden we een periode van minstens zestig dagen aan waarin je deze beide middelen gebruikt.
  • Na minstens zestig dagen kun je stoppen met de anticonceptiepil. Je gaat door met de domperidon en je begint met het kolfschema (zie Kolfinstructie) en de kruiden gezegende distel en fenegriek.

Als je overgangsverschijnselen ervaart, pak dan niet de daarvoor bestemde hormoontherapie weer op. Sojaproducten zijn in dat geval een betere manier om je klachten onder controle te houden. Sojamelk en sojaboter zijn goede keuzes, omdat ze fyto-oestrogenen bevatten. Neem echter niet te veel, maar net voldoende om opvliegers te voorkomen. Wanneer je te veel van deze producten eet, zal dit je melkproductie verlagen.

RELACTATIE PROTOCOL (4)

Dit protocol is voor moeders die gestopt zijn met borstvoeding geven en graag weer willen voeden én voor moeders die te weinig melk hebben voor hun baby en hun productie willen opvoeren.

Als je al een van de protocollen van Newman-Goldfarb toepast, ga je meteen door naar stap 2 van dit relactatieprotocol. In het geval van adoptie of natuurlijk moederschap waar nog geen domperidon gebruikt wordt, kijk je bij het versneld protocol.

Mocht je een contra-indicatie hebben voor het gebruik van de anticonceptiepil, gebruik dan alleen domperidon en kruiden.

  • Begin met vier keer per dag 10 mg domperidon, gedurende een week.
  • Als je dan niet te moe bent en je hebt geen last van je maag, dan kun je de domperidon opvoeren naar vier keer per dag 20 mg. Je kunt het beste domperidon een half uur voor het eten en tenminste een uur voor het kolven of voeden innemen.
  • Begin liever niet met kruiden vóór je helemaal gewend bent aan de domperidon. Wacht tot je een week op de maximumdosis van domperidon zit, voordat je ook kruiden erbij gaat nemen. Mocht je al kruiden gebruiken, dan stop je er tijdelijk mee tot je gewend bent aan het gebruik van domperidon.

Probeer acht tot twaalf keer per etmaal je borsten leeg te laten drinken en/of te kolven zodra je met de domperidon start. Voor ‘s nachts kun je een koeltasje met koelelement naast je bed zetten en daar de melk in doen die je met de hand of met een kolf hebt gekolfd. ‘s Ochtends kun je de melk meteen gebruiken, bijvoorbeeld in de borstvoedingshulpset, of anders invriezen. Je kunt het koeltasje ook op het werk gebruiken als er geen koelkast aanwezig is. Thuisgekomen kun je de opbrengst invriezen of gebruiken in de borstvoedingshulpset om je baby te voeden.

Houd er rekening mee dat het enige tijd kan duren tot je borsten echt meer gaan produceren. Je kunt dagen kolven waarbij er weinig tot niets komt en dan opeens maak je veel meer melk.

Lees hier algemene tips om je productie te verhogen.

Welk protocol is geschikt voor jou?

Afhankelijk van wanneer je verwacht dat je baby zal komen, zul je een aantal zaken overwegen.

  • Je moet minstens een maand lang non-stop de combinatie van de anticonceptiepil en domperidon slikken. Hoe langer je deze combinatie slikt, hoe beter het resultaat is dat je mag verwachten.
  • Je moet zijn gestopt met de anticonceptiepil wanneer je begint met het kolven.
  • Je zult minstens een maand moeten kolven.

Dat houdt in: als je drie maanden de tijd hebt, kun je de combinatie van pil en domperidon gedurende twee maanden achter elkaar slikken. Als je twee maanden de tijd hebt, kun je de combinatie één maand achter elkaar slikken.

Overleg met je lactatiekundige IBCLC of NLG welk protocol voor jou het meest geschikt is. Overigens kan je lactatiekundige, als deze wil overleggen, hierover ook rechtstreeks contact opnemen met de schrijfster Lenore Goldfarb van deze protocollen.

Algemene aanwijzingen

Ieder onderdeel van deze protocollen dient een specifiek doel. Daarom is het heel belangrijk om het protocol dat je kiest, nauwgezet te volgen. Begin bijvoorbeeld niet ‘alvast’ met kolven en kruiden voordat je protocol dat aangeeft. Je borsten zijn er dan nog niet klaar voor. Sla ook geen stappen over. Daarmee verklein je de kans op succes en zul je waarschijnlijk minder melk produceren.

Hieronder enkele tips die voor elk van de protocollen gelden.

Havermout
Veel moeders die het protocol volgen, ervaren een opmerkelijke stijging van de melkproductie wanneer ze regelmatig havermout aan hun dagelijkse menu toevoegen.

Voldoende drinken
Het is belangrijk om voldoende te drinken. Probeer minstens zes tot acht glazen water per dag te drinken. Meestal kun je ervan uit gaan dat als je drinkt wanneer je dorst hebt, je voldoende vocht binnenkrijgt. Met dranken waar veel cafeïne in zit, zoals koffie, cola en energiedrankjes, kun je beter voorzichtig zijn. Deze veroorzaken namelijk een snelle uitscheiding van vocht.

Veranderingen in je borsten
Tijdens het uitvoeren van het protocol zou je duidelijke veranderingen in je borsten moeten merken:

  • Je borsten groeien met minstens één cupmaat.
  • Je borsten voelen vol, zwaar en soms pijnlijk.

Deze symptomen wijzen erop dat er in je borsten een groei van de melkklieren plaatsvindt. Als je binnen vijftien dagen na het opstarten van een van de protocollen geen duidelijke veranderingen in je borsten merkt, kun je overwegen om je progestageeninname te verhogen.

Er zijn twee betrouwbare manieren om dit te doen.

  • Optie 1: Vervang je huidige anticonceptiepil door een anticonceptiepil die drie keer de hoeveelheid progestageen bevat dan in de ‘1/35’-pillen aanwezig is. Raadpleeg hiervoor je huisarts.
  • Optie 2: Ga door met de huidige ‘1/35’-anticonceptiepil en voeg op een andere manier minstens 1 mg progestageen toe. Laat pillen Provera 5 mg door de apotheek in vieren snijden en neem iedere dag zo’n kwart pil erbij. Raadpleeg ook hiervoor je huisarts.

De toevoeging van progestageen lost normaal gesproken het probleem op. Echter optie 1 werkt beter dan optie 2. Dat komt door de samenstelling van het progestageen dat in de ‘sterkere’ anticonceptiepil zit.

Wanneer het gaat om crèmes met progestageen of om pleisters, is een waarschuwing gepast. Crèmes of pleisters leveren niet op een betrouwbare manier het benodigde gehalte aan progestageen. Een oraal in te nemen vorm is daarom een betere keuze.

Sommige vrouwen verdragen de anticonceptiepil niet. Wij hebben daarvoor op dit moment nog geen alternatief voorhanden.
Zie ook Farmacotherapeutisch kompas.

Kolfinstructie

We raden je aan om je bij de eerste 48 uur kolven op niets anders te concentreren. Kolf overdag elke twee uur en ‘s nachts elke drie uur. Het prolactinegehalte in het bloed stijgt namelijk tussen één en vijf uur in de ochtend. ‘s Nachts kolven maakt gebruik van deze prolactinepiek.

Onderzoek toont bovendien aan dat het aantal keren dat je kolft belangrijker is dan hoe lang je kolft. Hoe vaker je kolft, hoe meer melk je zult maken en hoe hoger je productie zal zijn.

Kolf na de eerste 48 uur twee weken lang zo vaak als je kunt, op de onderstaande manier:

  • Kolf vijf tot zeven minuten op de lage of gemiddelde stand.
  • Doe borstmassage, kietel en schud je borsten.
  • Kolf vijf tot zeven minuten.

Probeer dit minimaal elke drie uur te doen.

Toeschietreflex bevorderen
Elke geslaagde voeding en elke geslaagde kolfbeurt begint met het optreden van de toeschietreflex. Doordat je borsten gestimuleerd worden, gaat de melk stromen. Je kunt de toeschietreflex bevorderen op de volgende manieren.

Borstmassage
Doe hetzelfde als wat je bij een zelfonderzoek voor borstkanker doet. Leg je vingertoppen plat op je borst en maak kleine ronddraaiende bewegingen met zachte maar duidelijke druk. Werk je hele borst in een cirkelende beweging af, waarbij je bij de aanzet van je borst begint en toewerkt naar je tepel. Dit helpt om de melkklieren leeg te laten lopen in de melkkanaaltjes en de borst te legen.

Kietelen
Gebruik je nagels om heel zachtjes over je borst te ‘harken’ vanaf de aanzet van je borst tot aan je tepel. Dit helpt om de moedermelk te verzamelen die in de melkkanaaltjes vlak achter de tepel en onder de tepelhof zitten.

Schudden
Buig voorover en schud zachtjes met je borsten. De zwaartekracht helpt de melk om door de melkkanaaltjes richting de tepel te stromen.

Deze procedure kost je ongeveer vijftien minuten. Gebruik een dubbele kolf om tijd te sparen en om een beter resultaat te bereiken. Een andere mogelijkheid is te leren kolven met de hand; dit kan soms heel effectief zijn, omdat je geen machine gebruikt maar je eigen handen.

De melkproductie komt op gang

Het op gang komen van de melkproductie terwijl je aan het kolven bent, volgt vaak een specifiek patroon. Het begint met heldere druppels, die langzaam minder doorzichtig worden en daarna steeds witter van kleur. Eerst zie je alleen druppels, later worden het straaltjes. Het kan een aantal dagen of weken duren voordat je productie echt op gang komt. Iedere vrouw reageert anders op de protocollen.

Een goede drinktechniek

Ben je eenmaal aan het borstvoeden, dan zijn – boven alles – een goede houding en aanlegtechniek belangrijk. Als je baby niet goed is aangelegd, kan hij niet de beschikbare melk uit je borst krijgen, hoeveel je ook hebt. Het is verstandig om met een lactatiekundige IBCLC of NLG te kijken of je baby goed is aangelegd, of de zoogtechniek in orde is en om je zo nodig te helpen met het gebruik van een borstvoedingshulpset.

Een baby drinkt niet zomaar doordat hij de borst in zijn mond heeft en zuigt. Succesvolle borstvoeding begint met een goede ‘hap’. Zorg dat voor het aanhappen je tepel ter hoogte van zijn neusje is en dat hij zijn hoofd wat naar achteren gebogen heeft. Zo maakt hij gemakkelijk een grote hap. Zijn tong moet over zijn onderkaak liggen en zijn lippen krullen naar buiten. Hij neemt meer van de onderzijde van je tepelhof in zijn mond dan van de bovenzijde.

Behalve aan de ‘hap’ kun je ook aan de kaakbeweging zien of je baby een goede drinktechniek heeft. Je moet een pauze zien bij de kin nadat hij zijn mondje tot het maximum wijd geopend heeft en voor hij hem weer sluit. Dus één slok moedermelk drinken is: ‘mond wijd open – pauze – mond sluiten’.

Test het zelf eens, door met een rietje te drinken. Als je zuigt, gaat je kin wat naar beneden en die blijft daar even tot je je mond volgezogen hebt. Als je stopt met zuigen om te slikken, gaat je kin weer omhoog. De pauze duurt zo lang als je baby melk naar de mond haalt. Hoe langer de pauze, hoe meer melk.

Als je eenmaal weet hoe dit effectieve drinken eruit ziet, weet je dat een kind al na korte tijd en het drinken aan één borst voldaan kan zijn. Anderzijds kan een baby die eindeloos aan de borst ‘sabbelt’ hongerig blijven. Probeer geen vaste voedingstijden (tien, twintig, dertig minuten) aan te houden, maar kijk naar je kind en of hij voldaan van de borst af komt.

Niet genoeg melk?

Als je moet bijvoeden, kun je het beste aan de borst bijvoeden met een borstvoedingshulpset of een sondevoedingsslangetje met een spuit. Dit stimuleert de melkaanmaak en houdt de baby aan de borst. Een baby leert drinken aan de borst door aan de borst te drinken. Als je de baby met een fles voedt, leert hij of zij dat er ook een andere manier is om voeding te krijgen, wat extra problemen kan geven bij het aanleggen aan de borst.

Dit betekent niet dat je als moeder nooit weg kunt en de zorg voor het voeden nooit aan een ander kunt overlaten. Je kunt overwegen om de eerste zes weken helemaal niet weg te gaan zonder je baby. Daarna kun je wellicht een periode van drie maanden maximaal één voeding per etmaal weggaan. Een andere verzorger kan je baby dan voeden, met een cup en later met een fles. Een baby borstvoeding geven vraagt toewijding en tijd. De beloning is zeker de moeite waard!

Maak er echter ook geen halszaak van. Borstvoeding is meer dan alleen moedermelk. Je baby heeft ook al veel baat bij een kleine dagelijkse hoeveelheid moedermelk.

Borstvoedinghulpset

Een borstvoedinghulpset bestaat uit een fles of een zak die wordt gevuld met moedermelk, donormoedermelk of kunstmatige zuigelingenvoeding. Deze fles of zak hang je met een touwtje om je nek, je maakt ‘m vast aan je kleding of je ‘verstopt’ hem in een zak van je shirt. Dunne slangetjes die uit de fles of zak komen, plak je op je borsten vast.

Je baby drinkt dan net als normaal aan de borst. Dit is een uitstekende manier om je baby bijvoeding te geven terwijl je bezig bent je eigen productie op te starten of op te voeren. De set kan ook rust geven als je nog moet bijvoeden nadat je melkproductie al op gang is gekomen. Uiteraard helpt je lactatiekundige je met het gebruik van de set.
Naast deze bestaande hulpset is er ook een doe-het-zelfmodel. Beide zijn in Nederland eenvoudig te koop.

Je laat je baby aan de borst drinken terwijl de hulpset is aangebracht, maar zorg dat je baby eerst de beschikbare melk in je borsten drinkt. De melk in de hulpset laat je pas stromen als je baby niet meer actief drinkt. Je kijkt daarbij goed naar je baby om de zoogcyclus te herkennen. Je baby zuigt, je ziet de kin naar beneden gaan en daar ‘pauzeren’ en dan gaat de mond weer dicht om te slikken.

Als je baby niet meer actief drinkt, kun je met behulp van borstcompressie (zie Bijlage 2) zorgen dat je baby toch zo veel mogelijk uit de eerste borst drinkt. Als je baby niet meer doordrinkt, kun je de andere borst aanbieden en daar hetzelfde patroon doorlopen. Pas als je baby aan beide borsten heeft gedronken en er ook met borstcompressie vrijwel geen melk meer komt, is het tijd om de hulpset in te schakelen. Als je baby vervolgens niet meer wil drinken en uit de hulpset vrijwel niets meer neemt, weet je dat hij of zij verzadigd is.
Het laten stromen van de melk uit de hulpset kan ook helpen om een baby die ongeduldig wordt van melk die nog niet zo snel uit de borst komt, aan te moedigen. Je begint de voeding dan met melk uit de hulpset. Als je baby krachtig drinkt, sluit je het slangetje af. Je eindigt zo nodig met melk uit de hulpset, als je baby de borst heeft geleegd en nog niet genoeg heeft gehad.

Wat doe je met de melk?

Je kunt alle melk die je via kolven of via een donor verkrijgt, invriezen in kleine porties van 30 à 40 ml. Zet de datum en de tijd op elke portie, zodat je ze op chronologische volgorde kunt gebruiken. Zorg ervoor dat je vriezer op min achttien graden of kouder is ingesteld. Gebruik een diepvriesthermometer om de temperatuur te controleren.

Wanneer je melk op deze manier is ingevroren, kun je die tot een jaar na datum bewaren. De onderdelen van de kolf en de flessen spoel je eerst schoon met koud water, dan maak je ze schoon met heet sop, en je spoelt alles na met schoon warm water. De kolfonderdelen kun je eenmaal per week uitkoken of steriliseren.

Door in de vriezer een voorraad(je) moedermelk te bewaren, kun je de voedingen van je baby aan de borst zo nodig aanvullen met je eigen melk. Moedermelk in de borstvoedingshulpset heeft de voorkeur. Als je door je voorraad heen bent, kun je donormoedermelk of (als laatste optie) kunstmatige zuigelingenvoeding in de hulpset doen.
https://www.borstvoeding.com/artikelen/kolven/bewaren.html

Stoppen met domperidon

Is je melkproductie voldoende en stabiel, dan kun je proberen de domperidon af te bouwen. Hoewel de meeste moeders weinig last hebben van het stoppen met domperidon, is geleidelijk afbouwen beter voor de melkproductie. Deze kan zich rustig aanpassen, zodat je baby niets tekort komt en jij er geen ongemak van hebt. In totaal duurt het afbouwen tien weken.

  • Verminder de domperidon naar drie keer per dag 20 mg gedurende twee weken.
  • Verminder de domperidon naar vier keer per dag 10 mg gedurende twee weken.
  • Ga dan naar drie keer per dag 10 mg gedurende twee weken.
  • Verminder dan naar twee keer per dag 10 mg gedurende twee weken.
  • En tot slot ga je naar één keer per dag 10 mg gedurende twee weken.
  • Daarna kun je stoppen.

Overigens blijft voor sommige moeders domperidon de hele borstvoedingsperiode nodig om de productie op peil te houden.

Lactatiekundigen

We raden je nogmaals dringend aan om, als je wilt starten met het opwekken van melkproductie, contact op te nemen met een lactatiekundige IBCLC of NLG die ervaring heeft met of op z’n minst openstaat voor geïnduceerde lactatie.
Via Kenniscentrum Borstvoeding vind je een lactatiekundige IBCLC in Nederland. En eveneens via Kenniscentrum Borstvoeding vind je een lactatiekundige in België.

Meer informatie

Wil je meer weten over geïnduceerde lactatie en wat er verder nog komt kijken bij borstvoeding, dan kun je een schat aan informatie vinden op internet en in boeken. Hieronder enkele suggesties.

Informatie over borstvoeding op internet

Aanbevolen boeken

Over de schrijvers

  • Lenore Goldfarb is lactatiekundige IBCLC en ervaringsdeskundige.
  • Jack Newman is een van de grootste experts op het gebied van lactatiekunde in Canada. Hij is kinderarts in het kinderziekenhuis van Toronto waar hij de eerste borstvoedingspolikliniek startte van Canada. Hij is raadgever bij het Unicef Baby Friendly Hospital Initiative.

Bijlage 1: Verkrijgbaarheid medicatie en kruiden

Anticonceptiepil
De juiste anticonceptiepil krijg je op recept van je huisarts. Vraag je lactatiekundige om contact met hem of haar op te nemen om het doel van het pilgebruik helder over te brengen.

Domperidon
Domperidon is alleen op recept verkrijgbaar in de Nederlandse en Belgische apotheek. Het is mogelijk ook online verkrijgbaar. Bespreek het gebruik ervan met je arts. Hij of zij kan je zeggen of dit middel voor jou veilig is. Domperidon is veilig bij borstvoeding.

Kruiden
Wanneer je zover bent dat je de kruiden er bij kunt nemen, is de aanbevolen hoeveelheid:

  • Fenegriek: drie keer per dag, bij het eten (in capsulevorm, ± 500 mg/dosis)
  • Gezegende distel (Cnicus benedictus): drie keer per dag, bij het eten (als tinctuur of als thee, ± 350 mg/dosis)

‘Boezemvriendjes’ bevatten 500mg kruiden per capsule: dus twee gelijke delen (2 x 250 mg) fenegriek en geitenkruid (galega). ‘Boezemvriendjes Plus’ bevatten ook 500 mg kruiden per capsule, waarvan drie gelijke delen (3 x 166,66 mg) fenegriek, geitenkruid (galega) en gezegende distel.
Geitenkruid stimuleert de klierweefselgroei. Hoe meer klierweefsel, hoe meer effect je kunt verwachten van de prolactine, fenegriek en gezegende distel.

Mother Love ‘More milk special blend’ bevat o.a. per capsule 333 mg kruiden zoals galega, fenegriek, gezegende distel, brandnetel en venkel.
Mother Love ‘More Milk Plus’ bevat o.a. per capsule 333 mg kruiden zoals fenegriek, gezegende distel, netel en venkel.

Bijlage 2: Borstcompressie

Het doel van borstcompressie is om de melkstroom naar de baby op gang te houden als deze niet meer uit zichzelf drinkt met de ‘open-pauze-sluit’- beweging. Zie Een goede drinktechniek. Borstcompressie stimuleert bovendien de toeschietreflex.

De techniek kan nuttig zijn bij

  • slechte groei van de baby;
  • krampjes bij de borstgevoede baby;
  • heel frequente en/of heel lange voedingen;
  • pijnlijke tepels bij de moeder;
  • terugkerende verstoppingen en/of borstontstekingen;
  • een baby die snel in slaap valt, om aan te moedigen tot verder drinken.

Borstcompressie is niet nodig als alles goed gaat. Normaal gesproken laat je je baby de eerste borst leegdrinken en bied je, als hij meer wil, de tweede borst aan. Hoe weet je of je baby klaar is? Als hij niet langer drinkt aan de borst met de ‘open-pauze-sluit’-beweging, kun je ervan uitgaan dat hij genoeg heeft gehad.

Zie Borstcompressie en Borstcompressie een Handleiding.

Aanlegtechniek
In de eerste drie tot zes levensweken vallen baby’s nog wel eens aan de borst in slaap als de melkstroom traag is, terwijl ze niet altijd genoeg hebben gehad. Na deze leeftijd kunnen ze aan de borst gaan trekken als de melkstroom trager wordt. Een baby die goed is aangelegd, krijgt gemakkelijker melk uit de borst dan een baby die niet goed is aangelegd.

Sommige baby’s happen slecht aan. Een baby die slecht is aangelegd, kan alleen melk krijgen als de melkstroom snel is. Daardoor redden veel moeders en baby’s zich in het begin wel met de borstvoeding, ondanks een slechte aanlegtechniek, omdat de meeste moeders dan nog een overvloed aan melk produceren. Als het dan na verloop van tijd meer op de techniek aankomt, schiet de melkproductie of de intake door de baby tekort.

Een ontoereikende aanlegtechniek kan ook andere problemen geven, zoals pijnlijke tepels, een baby met krampjes of een baby die veel en vaak aan de borst wil en een klein deel van de tijd effectief drinkt.

Borstcompressie houdt de melkstroom aan de gang als de baby in slaap begint te vallen aan de borst. Het resultaat voor de baby is dat hij meer melk en meer vette melk krijgt.

Borstcompressie? Hoe doe je dat?

  • Houd je baby met één arm vast.
  • Pak de borst met de vrije hand, de duim aan de ene kant van de borst (de duim aan de bovenkant van de borst is het makkelijkst), de andere vingers aan de tegenoverliggende kant, tegen je borstkas aan.
  • Let goed op het drinken van je baby, alhoewel je niet dwangmatig iedere zuigbeweging hoeft te volgen. Je baby krijgt flinke hoeveelheden melk wanneer hij zuigt op de volgende manier: ‘open-pauze-sluit’.
  • Als je baby gaat ‘sabbelen’ of niet langer drinkt op een ‘open-pauze-sluit’-manier, druk dan de borst samen (borstcompressie) om de druk in je gehele borst te vergroten. Beweeg niet met je vingers richting je baby, maar druk en houd de druk vast. Het mag geen pijn doen en zorg ervoor dat je de vorm van de tepelhof niet verandert. Door de borstcompressie zou je baby het drinken op de ‘open-pauze-sluit’-manier moeten vervolgen. Gebruik compressie terwijl je baby sabbelt en dus niet actief drinkt!
  • Houd de druk vast totdat je baby ook mét compressie niet meer drinkt of overgaat in sabbelen. Laat dan de druk los. Vaak zal je baby als de druk opgeheven wordt, meteen stoppen met drinken, maar zal hij kort daarna als de melk weer begint te stromen opnieuw beginnen. Als je baby niet stopt met zuigen als de druk opgeheven wordt, wacht dan een tijdje voordat je opnieuw de borst indrukt.
  • De reden voor het opheffen van de druk is om je hand wat rust te geven en om de melk de gelegenheid te geven weer opnieuw te gaan stromen. Je baby zal, als hij na het opheffen van de druk stopte met zuigen, opnieuw beginnen te drinken als hij weer melk proeft.
  • Als je baby weer begint te zuigen, zal hij waarschijnlijk gaan drinken (‘open-pauze-sluit’). Doet hij dit niet, herhaal dan borstcompressie zoals hierboven beschreven.
  • Ga hiermee aan de eerste borst door totdat je baby zelfs met compressie niet meer drinkt. Je zou je baby de gelegenheid moeten geven om nog wat langer aan die borst te blijven, omdat er soms nog een toeschietreflex kan komen en je baby uit zichzelf begint te drinken. Als je baby niet opnieuw begint te drinken, bied hem dan de mogelijkheid om de borst los te laten of haal hem van de borst.
  • Als je baby nog meer wil, bied dan de andere borst aan en herhaal het proces.
  • Als je dat wilt, kun je dit wisselen van borst verscheidene malen herhalen. Doe dit herhalen niet als je pijnlijke tepels hebt.
  • Blijf proberen het aanleggen te verbeteren zolang dat nodig is.

Denk eraan de borst pas in te drukken als je baby niet meer actief drinkt. Wacht tot je baby begint met zuigen; pas geen borstcompressie meer toe als je baby helemaal niet meer drinkt.

In het Engels wordt er verschil gemaakt tussen ‘suck’, wat ‘zuigen’ betekent, en ‘suckle’, wat specifiek betrekking heeft op het zuigen en drinken aan de borst. Daar komt een bepaalde techniek bij kijken, die anders is dan wat er bij zuigen aan een ander voorwerp gebeurt. Het Nederlands kent dat onderscheid niet zo duidelijk. De mens hoort biologisch gezien bij de klasse ‘zoogdieren’, omdat de kinderen worden gezoogd. Met ‘zogen’ wordt in dit document bedoeld het actief drinken van een baby aan de borst waarbij deze met de kaken en de tong een melkende beweging maakt. Het is daarmee het Nederlandse synoniem voor ‘suckle’.

Informatie over de samenstelling van de moedermelk

Als een moeder moedermelk maakt zonder zwanger geweest te zijn, is het colostrum en de moedermelk van eenzelfde samenstelling als die van een moeder die moedermelk maakt na een zwangerschap. De melkklieren maken moedermelk onder invloed van hormonale processen. Die processen zijn voor beide moeders identiek. De melk dus ook.

Bijlage 3: Medische achtergrondinformatie

Met betrekking tot vertaling

  • Newman-Goldfarb Protocols for Induced Lactation © 2002-2010 Jack Newman, MD, FRCPC and Lenore Goldfarb, Ph.D., CCC, IBCLC
  • Nederlandse vertaling en bewerking: Moedermelk produceren zonder zwangerschap, protocollen voor het opwekken van melkproductie. © 2022 Kenniscentrum Borstvoeding
  • Het originele protocol: Induced Lactation and the Newman-Goldfarb Protocols for Induced Lactation

Lees verder, deel je ervaringen

In deze Facebookgroep kun je ervaringen uitwisselen.

Met medewerking van

  • Anne Hofstede, eindredactie
  • Eveline Dolleman, breastfeeding counselor, Singapore
  • Gonneke van Veldhuizen-Staas, lactatiekundige NLG
  • Maaike van Broekhoven, lactatiekundige IBCLC
  • Marianne Vanderveen-Kolkena, lactatiekundige IBCLC
  • Eindredactie en -verantwoordelijkheid: Kenniscentrum Borstvoeding

Copyright

© | Op dit artikel rust copyright | borstvoeding.com |

Op borstvoeding.com krijgen we veel persoonlijke vragen van moeders. Meestal kunnen we je verwijzen naar één van onze artikelen, maar soms adviseren we je ook om een lactatiekundige te raadplegen.

Voor niet elke vraag is een huisbezoek of een intensief consult nodig. Voor die vragen kun je elke maandagochtend tussen 09:30 en 12:00 uur een videoconsult met Mignon Waals, lactatiekundige IBCLC, inplannen.

Mignon is zelf een jonge moeder met ruime borstvoedingservaring. Zij beheert samen met een aantal collega’s de facebookpagina van borstvoeding.com én zij heeft een eigen lactatiekundige praktijk (lactatiekundigebollenstreek.nl). Haar jarenlange praktische ervaring in de kraamzorg, verpleegkunde, verloskunde en research is in 2021 aangevuld met het certificaat van lactatiekundige IBCLC. Sinds 2022 is zij bestuurslid van de VSBB (Vereniging Specialisten Borstvoeding en Babybegeleiding). Nu is zij elke maandagochtend ook voor kortere vragen bereikbaar voor onze lezers.

Je kunt een kwartier (of een veelvoud hiervan) inplannen in de agenda. De minimale afname is 15 minuten. Na het reserveren van een plekje betaal je vooraf. Op de afgesproken tijd neemt Mignon contact met je op.

Een videoconsult kost € 20,00 per 15 minuten. Er wordt van dit consult geen verslaglegging gedaan. Je hoeft geen verwijzing te hebben en het maakt niet uit waar je woont in Nederland.

Mocht er tijdens het videoconsult blijken dat je toch beter persoonlijk gezien kan worden dan verwijst ze je naar een collega. 

Als je meer tijd nodig hebt voor je vragen kun je natuurlijk ook een langer consult inboeken.Kijk voor de mogelijkheden op de website.

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden

Gerelateerde artikelen