Hoe vaak komt borstkanker voor en wat zijn de risicofactoren? Eén op de acht vrouwen in Nederland krijgt in haar leven te maken met borstkanker. In West-Europa en Noord-Amerika is de kans op borstkanker vele malen groter dan in Afrika en Azië, al blijkt deze ook in deze werelddelen de laatste jaren schrikbarend snel te stijgen. Deze kaart geeft het aantal sterfgevallen ten gevolge van borstkanker aan, per miljoen inwoners in 2002.
Dat zo’n buitengewoon effectieve en goedkope vorm van preventie van kanker, namelijk het geven van borstvoeding, in Nederland zo weinig bekendheid heeft, is erg jammer.
(Bron: WHO)
Er zijn verschillende factoren die de kansen op het krijgen van borstkanker beïnvloeden: vrouwen met overgewicht en vrouwen die geen kinderen kregen hebben een grotere kans, en ook een vroege leeftijd van de eerste menstruatie heeft een negatief effect. Een gezonde leefwijze in z’n algemeenheid (gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging), jong kinderen krijgen en borstvoeding geven, hebben over het algemeen een gunstig effect.
Het gunstige effect van kinderen krijgen en borstvoeding geven heeft waarschijnlijk twee oorzaken: na de puberteit zijn de borsten nog niet helemaal af. Het klierweefsel in de borst dat melk aanmaakt, specialiseert zich pas tijdens en na de zwangerschap volledig. Deze gespecialiseerde cellen lopen minder kans om in kankercellen te veranderen. Of beter gezegd: de nog on-gespecialiseerde cellen hebben, juist doordat ze nog verschillende kanten op kunnen ontwikkelen, meer kans om in een kankercel te veranderen.
Daarnaast zorgt het geven van borstvoeding ervoor dat er minder oestrogenen in het lichaam vrijkomen. Hoe langer deze vrouwelijke hormonen in kunnen werken op het borstweefsel, hoe groter de kans op borstkanker.
Borstvoeding geven is een van de factoren waar je zelf een directe invloed op kunt hebben. Maar: hoe groot is die risicovermindering? Of: hoe groot is de risicovergroting van het niet geven van borstvoeding? Is het een kwestie van gerommel in de marge of maakt het echt uit? Aan de hand van een paar recente onderzoeken wil ik dat nader bekijken.
Borstvoeding geven beschermt
In 2011 werd een systematisch literatuuronderzoek gepubliceerd: 27 geselecteerde onderzoeken waarin naar risicofactoren voor borstkanker gezocht werd, zijn hierin opnieuw bekeken. In de onderzoekswereld wordt aan zo’n systematisch literatuuronderzoek een grote bewijslast toegekend, het is zo objectief mogelijk.
De beschermende werking van het geven van borstvoeding wordt in dit artikel overtuigend genoemd. De diverse onderzoeken laten zien dat de kans op borstkanker als een vrouw borstvoeding heeft gegeven, afneemt met wel 25% tot 43%.
Een ander groot onderzoek is uitgevoerd in de VS. Meer dan 60.000 vrouwelijke verpleegkundigen zijn vanaf 1989 jarenlang gevolgd. Er werd een verschil gemaakt tussen twee soorten borstkanker: die vóór de menopauze of erna. Men vond een risicovermindering van 25% voor de vroege variant. Zoals het er naar uitziet heeft het geven van borstvoeding vooral invloed op deze ‘vroege’ variant.
Ook interessant is dat er bij deze grote groep gekeken is naar het vóórkomen in de familie. In de groep vrouwen met een moeder of zus waarbij borstkanker geconstateerd werd, is de beschermende werking nog veel groter: het risico neemt voor hen met maar liefst 59% af. De onderzoekers geven de aanbeveling juist deze groep vrouwen nadrukkelijk te adviseren borstvoeding te geven.
Dosis afhankelijk
De meeste onderzoeken die in West-Europa en de VS worden uitgevoerd, vinden geen relatie met de duur van de borstvoeding. Dat zou heel goed kunnen komen doordat de borstvoedinggroep in deze regio’s te klein is. Om te weten te komen of de borstvoedingsduur ook uitmaakt moeten we dus wat verder weg gaan zoeken. In Azië of Afrika bijvoorbeeld.
Ik vond in het ‘International Journal of Cancer’ een onderzoek uit 2009 onder vrouwen uit India. Op het platteland van India geeft 100% van de moeders borstvoeding, in de stedelijke gebieden 98%. Langer voeden is er gebruikelijk. Er werd gezocht naar risicofactoren voor borstkanker. Een groep van meer dan 1800 vrouwen die een borstkankerkliniek bezochten voor behandeling werd vergeleken met een even grote groep gezonde vrouwen. Er werd een sterk verband gevonden tussen lang borstvoeden en het krijgen van borstkanker voor de menopauze. Met elk jaar dat er (voor de diverse kinderen opgeteld) langer gevoed wordt, neemt het risico af.
Als je de kans op borstkanker na 1 jaar borstvoeden als uitgangspunt neemt, dan is die nog eens met de helft verminderd na zes jaar opgeteld borstvoeden.
Het ‘British Journal of Cancer’ publiceerde in 2008 een onderzoek onder moeders in Nigeria met een vergelijkbaar resultaat. In Nigeria geeft vrijwel iedere moeder borstvoeding, en de helft langer dan één jaar. Per jaar dat er borstvoeding gegeven wordt, neemt het borstkankerrisico met 7% af, zo bleek uit dit onderzoek.
Effectieve preventie: veel voor weinig
We hebben in West-Europa een hoge zorgstandaard en relatief grote budgetten voor onderzoek en behandeling van borstkanker. Gelukkig! Maar desondanks stijgt de kans op het krijgen van borstkanker hier nog altijd. Dat zo’n buitengewoon effectieve en goedkope vorm van preventie -het geven van borstvoeding- in Nederland zo weinig bekendheid heeft, is erg jammer.
Zeker als er borstkanker in de familie voorkomt, is het een overweging wat langer door te gaan met het geven van de borst. Garanties zijn er uiteraard niet te geven, maar een risicovermindering van 59% kan wel degelijk het verschil uitmaken.
Bronnen
- Wereld Kanker Onderzoek Fonds
- Deze wereldkaart met gegevens van de WHO is te vinden met de iPad app Spotzi Atlas
- Inumaru LE, Silveira EA, Naves MM. Risk and protective factors for breast cancer: a systematic review. Cad Saude Publica. 2011 Jul;27(7):1259-70.
- Stuebe AM, Willett WC, Xue F, Michels KB. Lactation and incidence of premenopausal breast cancer: a longitudinal study. Arch Intern Med. 2009 Aug 10;169(15):1364-71.
- Gajalakshmi V, Mathew A, Brennan P, Rajan B, Kanimozhi VC, Mathews A, Mathew BS & Boffetta P. Breastfeeding and breast cancer risk in India: A multicenter case-control study. International Journal of Cancer. 2009 125: 662‘665.
- Huo D, Adebamowo CA, Ogundiran TO, Akang EE, Campbell O, Adenipekun A, Cummings S, Fackenthal J, Ademuyiwa F, Ahsan H & Olopade O I. Parity and breastfeeding are protective against breast cancer in Nigerian women. British Journal of Cancer (2008) 98, 992‘996.