Slechte voeding, veroorzaakt tekorten in eiwitten of andere voedingstoffen. Dit door onevenwichtige of te grote hoeveelheden calorieën. Slechte voeding omvat zowel ondervoeding als overvoeding.
Ondervoeding ontstaat door structureel te weinig eten om in de natuurlijke behoefte te voorzien. Slechte inname van voedsel en slechte opname van de voedingsstoffen door het lichaam dragen hier ook aan bij. Ondervoeding leidt meestal tot gewichtsverlies en overvoeding wordt structureel meer gegeten dan het lichaam nodig heeft; dit leidt tot overgewicht en/of obesitas.
Wat is de dubbele last van slechte voeding?
Wereldwijd zijn er 170 miljoen kinderen ondervoed. Jaarlijks sterven drie miljoen van deze kinderen aan de gevolgen van ondervoeding. Daarnaast schat de World Health Organisation [WHO] dat er 20 miljoen kinderen, van nul tot vijf jaar, te kampen hebben met overgewicht. Bovendien zijn er een miljard volwassenen met overgewicht en bij minstens 300 miljoen van hen is dit een ernstige vorm van obesitas.
Deze feiten worden vaak als twee verschillende problemen geïnterpreteerd, gevolg van armoede of van rijkdom. In werkelijkheid ligt de oorzaak van beide problemen vooral in armoede. Dit is de dubbele last van slechte voeding.
Hoe worden kinderen door ondervoeding beïnvloed?
Voor elke pasgeborenen is een gezonde start belangrijk. De eerste 28 dagen, ook wel neonatale periode genoemd, is de baby het meest kwetsbaar. De kans om te overlijden is voor een baby in deze tijd het grootst. Als alles goed gaat, wordt in deze eerste weken de basis van een goede gezondheid en daarbij horende eetgewoonten gelegd. (zie ook achtergrond artikel 3)
Een grote risico groep vormen de 30 miljoen baby’s (23.8% van alle geboorten) die jaarlijks met een laag geboorte gewicht worden geboren. Een laag geboorte gewicht is een belangrijke risico factor als het gaat om baby sterfte. Bij 53% van de baby’s en jonge kinderen die overlijden is slechte voeding de achterliggende oorzaak. Hierbij hebben ongezonde eetgewoonten van de moeder waarschijnlijk niet alleen invloed op haarzelf, maar ook op het kind dat ze draagt.
Een laag geboortegewicht leidt tot wezenlijke kosten voor de gezondheidszorg en het is daarmee een last voor de samenleving. Waar wereldwijd het aantal kinderen met een laag geboorte gewicht daalt, stijgt het juist in de ontwikkelde landen. Hier zijn tot wel 30% van de kinderen bij geboorte te licht.
Wat heeft overvoeding voor gevolgen?
Teveel eten van bepaald voedsel of voedingsstoffen laat in de wereld zijn sporen na. Veel ziekten, waaronder hartproblemen, beroertes, suikerziekte en kanker worden mede door deze slechte eetgewoonten veroorzaakt. Chronische ziekten, als de boven genoemden, leiden in 2005 tot 35 miljoen doden. 80% van deze groep mensen woonden in landen met lage of gemiddelde inkomens.
In veel ontwikkelingslanden is een zelfde ontwikkeling te zien in het eetpatroon van vooral de inwoners van grote steden. Er wordt in deze steden steeds meer calorierijke voeding met een lage voedingswaarde gegeten. Eten met veel vet en suikers, maar weinig bouwstoffen. Daarnaast is er in deze steden een afname van de fysieke activiteiten. De sociale en economische vooruitgang heeft zijn weerslag op het eetpatroon. Er wordt meer vlees, olie en suikers, vaak verwerkt in goedkope voeding, gegeten. Tegelijk neemt de consumptie van fruit en groente en granen af.
Gezondheidsproblemen, die ontstaan uit niet toereikende calorie inname en onvoldoende voedzaam eten, groeien met de welvaart in deze steden mee. Dieetgerelateerde ziekten als kanker, hartproblemen, beroertes en suikerziekte zijn hier in toenemende mate een probleem.
Deze dubbele last van slechte voeding, lijkt een levenslang probleem. Slechte groei van een kind leidt in veel ontwikkelingslanden tot ondervoede kinderen. In later leven wordt deze ondervoeding gecompenseerd door een grote inname van calorieën als koolhydraten, vetten, enzovoorts, wat weer kan leiden tot overgewicht of zelfs obesitas. Het is niet ongebruikelijk om, in hetzelfde huis, een overvoede ouder en ondervoed kind te vinden.
Hoe kunnen de WHO normen voor de groei van het kind de gevolgen van slechte eetgewoonten indammen?
De normen voor de groei van het kind, van de WHO bieden inzicht in een gezonde groei van kinderen. Door de groei van kinderen te volgen, te registeren en met deze standaard te vergelijken, kan inzicht ontstaan in grote groepen kinderen. Deze gegeven kunnen structureel overgewicht of ondergewicht, in een grote populatie, aan het licht brengen. Dit kan weer leiden tot het signaleren van de mogelijke gezondheidsrisico’s en actie ondernemen tegen deze slechte ontwikkeling. De standaarden zijn in dit proces een belangrijk middel.
Daarnaast is het invullen van de groeigegevens in de groeicurves een middel om kinderen die neigen tot overgewicht of ondergewicht snel te kunnen signaleren.
De nieuwe normen kunnen zo helpen met het in kaart brengen en indammen van het groeiende wereldwijde probleem van over- en ondervoeding, ook wel aangeduid als de dubbele last van slechte voeding.
Hoe dragen de WHO normen voor de groei van het kind bij aan het bereiken van de Millennium Doelen?
Zoals al eerder vermeld kunnen de normen worden gebruikt om de slechte trends rond voeding te signaleren. Gezondheidmedewerkers en beleidsmakers kunnen profiteren van het inzicht wat zo in de bevolking ontstaat.
Verschillende van de Millennium doelen zijn afhankelijk van gezonde groei en ontwikkeling van kinderen. Voorbeelden hiervan zijn voorkomen dat er nog mensen zijn die extreme honger leiden (MD 1), Basisonderwijs voor alle kinderen (MD 2), gelijke kansen voor vrouwen (MD 3), kindersterfte verminderen (MD 4), sterfte in het kraambed verminderen (MD 5). De normen voor de groei van het kind zullen zeker bijdragen aan het behalen van deze doelen.
Lees en bekijk ook
- Gebruik Graphico BabyGroeicurve App voor kinderen van 0 – 5 jaar
- Gebruik Groeicurve Online voor kinderen van 0 – 5 jaar
- Alle informatie over groeicurven
- Het Nieuwe Borstvoeding Boek, Stefan Kleintjes, lactatiekundige Groningen-Bedum & Gonneke van Veldhuizen-Staas, lactatiekundige Helmond
- Eten voor de Kleintjes, kleintjes van 0-4 leren zelf eten, Stefan Kleintjes, kinderdiëtist en lactatiekundige Groningen Bedum; 10e druk september 2019
- Bestel hier je boeken bij Kenniscentrum Borstvoeding
\r
\r
Artikelinformatie
- Slechte voeding, ondervoeding en overvoeding [4] is een vertaling van What is the double burden of malnutrition?
- Vertaling is verzorgd door Anne-Marie van den Boogaard en Charlene Geertsema