Hoe natuurlijk spenen

spenen1-orang.jpgIn de literatuur die ik over borstvoeding heb gelezen, komt vaak aan bod wanneer de ‘natuurlijke speenleeftijd’ van de mens zou zijn. Hierbij wordt uiteraard een vergelijking gemaakt met andere zoogdieren en vooral primaten. De artikelen hierover interesseren me enorm. Er zijn vele punten waarop wij met hen vergeleken worden.

Wanneer

spenen2.jpgZo wordt er gekeken naar de tijd waarop jongen hun blijvende tanden en kiezen krijgen, naar de draagtijd ten opzichte van de zoogtijd, de leeftijd waarop het geboortegewicht verviervoudigd is of wanneer jongen ongeveer een derde van hun volwassen leeftijd en ongeveer de helft van hun geslachtsrijpe leeftijd hebben bereikt. Ook wordt er een link gemaakt met het moment waarop het immuunsysteem volgroeid is, aangezien moedermelk het immuunsysteem ondersteunt. Door naar al deze variabelen te kijken concludeert men dat de natuurlijke speenleeftijd van de mens ten minste op 2,5 jaar ligt, met een maximum van zeven jaar. Hier wordt dus overduidelijk ingegaan op het ‘wanneer’ de natuurlijke speenleeftijd zou zijn, maar over het ‘hoe’ wordt niet gesproken.

Twee jaar en daarna

spenen11.JPGOok de WHO stelt dat alle kinderen over de hele wereld ten minste twee jaar en langer gevoed zouden moeten worden. Echter verschillende gezondheidsorganisaties stellen: tot twee jaar en daarna ‘zolang moeder en kind het fijn vinden’. Dit intrigeert me. Dit zou betekenen dat moeders zelf hun kinderen ‘mogen’ aanzetten tot spenen. Desondanks wordt er op forums over langervoeden juist vaak vermeld dat het het beste is als je kind uit zichzelf stopt met het zich aan de borst voeden en het dus zelf aangeeft. Toch lees je ook dat moeders in onze westerse wereld op een gegeven moment om welke reden dan ook, willen stoppen met de borstvoeding. Vaak zorgen deze moeders na een bepaalde periode er zelf ervoor dat het afbouwproces wordt ingezet. Zo mogen kinderen bijvoorbeeld dan niet meer ‘s nachts drinken of wordt het kind aan de borst gevoed op verzoek van moeder in plaats van op verzoek van het kind. En dus zijn deze moeders actief bezig met het spenen van hun kinderen. Dat zette me aan het denken. Wat is natuurlijk voor een mens? Je kind zelf laten bepalen wanneer het stopt of toch zelf, in welke mate dan ook, het initiatief nemen om je kind te spenen?

Bij puppy’s

spenen10.jpgZo wist ik dat onze hond, toen zij puppy’s kreeg, zelf actief haar jongen speende. Ze kon ten alle tijde bij haar jongen komen, maar na een week of acht koos ze er voor om niet meer steeds aan te komen rennen als de jongen honger hadden. Als eentje toch stiekem bij haar kon komen en probeerde aan te happen, dan rende ze zelfs weg. Zij bepaalde dus overduidelijk wanneer de jongen speenden. En er was nauwelijks een overgangsfase. Maar goed, een hond is geen mens natuurlijk. Hoewel zij ook zoogdieren zijn, vallen zij onder de verstoppers.
Er bestaan verstoppers, vluchters en dragers. Wij mensen vallen, net als primaten, apen, en dergelijke onder de dragers. De jongen van verstoppers komen dan wel hulpeloos ter wereld, net als die van dragers, maar hun melk is compleet anders. Hun melk bevat veel vetten, die de jongen verzadigt, zodat hun moeder voor lange tijd op jacht kan gaan. De melk van dragers bevat juist veel suikers, om de hersenontwikkeling te stimuleren. Maar deze melk is licht verteerbaar en dus hebben de jongen van dragers deze veel regelmatiger nodig.

Bij Gorilla’s

spenen6-gorilla.jpegOftewel: de ervaring die ik had met onze hond, kan ik niet één op één overzetten op die van de mens. Hiervoor moet toch een vergelijking gemaakt worden met dieren die dichter bij ons staan. En primaten lijken wat dit alles betreft toch het meeste op ons. Ik heb ten eerste onderzocht hoe gorilla’s hun jongen spenen. Ik heb de gorillastichting aangeschreven en hen gevraagd hoe een gorilla haar jongen speent. Doen jongen dat geheel uit eigen beweging, of mengt de moeder zich hierin.
Ik kreeg een uitvoerig antwoord. De eerste twee jaar zijn de jongen volledig afhankelijk van de melk van hun moeder. Maar zodra ze interesse beginnen te tonen in vast voedsel en volwassen gorilla’s uit nieuwsgierigheid na gaan doen, door ook vast voedsel te proberen te eten, worden ze hierdoor aangemoedigd door hun moeder. Zij heeft hier ook belang bij. Haar positie in de groep en de aandacht van de zilverrug (hoofd van de groep) hangt samen met het kunnen krijgen van jongen en het hebben van het jongste kind. Het jongste kind kan namelijk rekenen op de meeste aandacht en bescherming van de zilverrug. Zolang een jong echter nog zoogt bij zijn moeder, is zij niet vruchtbaar. En als ze niet vruchtbaar is, verliest ze terrein bij de zilverrug. Daarom zal zij er alles aan doen om haar jong zo snel mogelijk zelfstandig te maken.
Kanttekening hierbij is dat de groepssamenstelling van de gorilla weer heel anders is dan bij ons mensen. Daar is één mannetje (de zilverrug) de baas en de enige die de vrouwtjes zwanger maakt.

Bij Orang Oetans en Bonobo’s

spenen3-orang.jpgWij mensen lijken wat groepssamenstelling waarschijnlijk toch meer op orang oetans of bonobo’s. Zij hoeven zich immers geen zorgen te maken over de aandacht van een zilverrug of andertypig hoofdmannetje. Dus was het tijd mijn pijlen op hen op te richten. Daarom heb ik de Apenheul aangeschreven in de hoop dat zij meer informatie voor mij hadden.
Zij konden mij vertellen dat verzorgers in hun park zich niet mengen in het zogen dan wel spenen van hun apen. En dat ze een zo natuurlijk mogelijk situatie proberen na te bootsen. Zowel de orang oetans als de bonobo’s laten qua zogen soortgelijk gedrag zien. Het spenen gaat heel geleidelijk en moeders lijken niet echt actief hun jongen te spenen. Het is een heel geleidelijk proces, waarbij de jongen steeds meer mee-eten met de andere dieren. Op een gegeven moment vinden de apen het slechts nog fijn om aan de borst te zijn als ze moe of overstuur zijn. De zoogperiode stopt in zijn geheel rond de vier tot vijf jaar. Waarschijnlijk zal deze situatie het dichtst bij de natuurlijke manier van spenen van de mens komen, mocht cultuur geen enkele rol spelen.

Bij de mens

Mijn voorzichtige en voorlopige conclusie is dan ook dat wij mensen waarschijnlijk in een natuurlijke situatie onze kinderen niet helpen bij het spenen, maar dat wij onze kinderen zelf laten stoppen en dat dit een geleidelijk proces is. Uiteraard is deze natuurlijke situatie niet één op één over te zetten, doordat wij nu eenmaal met onze cultuur te maken hebben, maar interessant is het zeker!

Bronnen

Lees ook

Copyright

© | Op dit artikel rust copyright | StefanKleintjes |

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden