Veel vrouwen denken dat het nodig is om een kolf te hebben of te gebruiken als je borstvoeding geeft. Dit is niet waar. Je hebt geen kolf nodig om borstvoeding te kunnen geven. Veel te vaak komt het voor dat moeders hun melk willen afkolven zodat de vader de baby een fles kan geven. Dit idee wordt aan hen opgedrongen door marketing van kunstvoedingfabrikanten. Vraag je eens af waarom.
De vader kan zoveel andere dingen doen om jou te helpen dan een fles geven. Zelfs als de door jou afgekolfde moedermelk in die fles zit, kan slechts 1 fles per dag leiden tot het minder goed aan de borst drinken en daardoor kan het al gauw ‘nodig’ lijken om meerdere flessen per dag te geven.
Moeders worden ook aangemoedigd om af te kolven en de moedermelk met een fles te geven om een aantal andere onnodige redenen: bruiloften, doktersafspraken, boodschappen doen etc. Waarom zou je de baby niet meenemen? Waarom zouden baby’s niet welkom zijn op bruiloften? Wat is nu een natuurlijkere plaats voor de baby dan een feestelijke familie aangelegenheid? Je baby hoort bij je familie. Een van de vreemde dingen in de Westerse samenleving is het buitensluiten van kinderen uit de samenleving van volwassenen. En dan vragen we ons af waarom ze niets van ons willen weten in hun tienerjaren. En als het echt nodig is om de baby bij iemand anders achter te laten, waarom zou je dan geen bekertje gebruiken. Zie artikel Vingervoeden.
Als je uit gaat, neem je baby dan mee. Bijna alle staten en provincies hebben wetten of codes over de rechten van de mens die bepalen dat een moeder overal waar ze zich legaal mag bevinden, ook borstvoeding mag geven. Voer actie voor borstvoedende vrouwen en hun baby’s! Voed je baby in het openbaar! Je onbehaaglijke gevoel zal al gauw plaatsmaken voor een ongelooflijk bevrijdend gevoel. Bovendien zul je andere moeders aanmoedigen hetzelfde te doen, en tegelijkertijd kun je anderen leren dat borstvoeding normaal is, vooral jonge kinderen die misschien nog nooit een kindje aan de borst hebben gezien. Maak je geen zorgen, ze zullen niet getraumatiseerd raken. Als je te verlegen bent om in het openbaar te voeden, is een bioscoop een goede plaats om te beginnen. De lichten zijn gedimd, de baby krijgt de borst, is stil en niemand die het ziet.
Wanneer niet kolven
We raden kolven niet aan als de moeder al kunstvoeding bijgeeft. De baby krijgt misschien wat minder borstvoeding en wat meer kunstvoeding binnen, maar dit is waarom we het niet aanraden.
-
\t
- Kolven is duur (huur of aankoop van een kolf).
- Kolven is vermoeiend en tijdrovend.
- Kolven vermindert het plezier dat de moeder heeft in de borstvoeding.
- Kolven kan pijnlijke tepels veroorzaken als het niet op de juiste manier gebeurt.
- Omdat het niet uitmaakt hoe vaak we moeders vertellen dat de hoeveelheid melk die je hebt niet afgelezen kan worden aan de kolfopbrengst, moeders kijken toch naar wat ze afkolven en raken ontmoedigd.
- Compressie is net als kolven, alleen kolf je niet in een fles, je kolft de melk naar je baby. Volgens ons werkt het zelfs beter.
\t
\t
\t
\t
\t
Er zijn maar heel weinig situaties waarbij je echt moet kolven. Natuurlijk moet een moeder wel kolven om haar productie in stand te houden als de baby nog niet aan de borst kan drinken. Moeders moeten kolven als de baby prematuur is en er nog niet aan toe is om aan de borst te kunnen (overigens gaan in tegenstelling tot Noord Amerika, zeer premature baby’s in Zweden wel aan de borst, al na dertig weken zwangerschap bijvoorbeeld, en tegen 32 of 33 weken drinken ze al exclusief aan de borst. Ja, aan de borst, niet slechts moedermelk via een fles. Op die leeftijd ‘mogen’ baby’s in de meeste intensive care units in Noord Amerika nog niet eens aan de borst). En verder zul je waarschijnlijk moeten kolven als je zwangerschapsverlof niet lang genoeg is. Minder dan zes maanden verlof is in feite te kort. Zie Hoe kan de baby gevoed worden als de moeder buitenshuis werkt?
Dat artikel is echter bedoeld voor moeders die wel minstens zes maanden verlof hebben. Als je in jouw land minder dan zes maanden verlof hebt, en je hebt wat vrije tijd, begin dan actie te voeren tegen je regering over deze schandelijke situatie.
Borstvoeding is zoveel meer dan alleen moedermelk en de baby hoort in zoveel mogelijk situaties gewoon aan de borst. Een kolf is minder efficiënt dan een goed aangelegde baby en dus vormt een baby die goed aan de borst drinkt, de beste kolf. Natuurlijk drinkt niet elke baby even goed aan de borst. Maar daar hebben we het nu niet over.
Over afkolven
Het is duidelijk: als je veel kan afkolven, produceer je veel. Maar als je niet veel kan afkolven, betekent dit niet dat je een lage melkproductie hebt. Ga niet afkolven ‘om uit te vinden hoeveel je produceert’. Dit is geen goede manier om te kijken hoeveel melk je hebt en als je het vlak voor een voeding doet, krijgt de baby een legere borst aangeboden.
De meest effectieve kolven hebben een groot vermogen, zijn dubbel, elektrisch en van ziekenhuiskwaliteit met instelbaar vacuüm en snelheid. Er zijn veel kolven op de markt die gewoon niet erg goed zijn. Sommige handkolven volstaan als je slechts af en toe kolft.
Met de hand kolven kan erg effectief zijn en is zeker de goedkoopste manier van kolven (zie onder).
Verkeerd gebruik van een kolf kan tot problemen leiden. Lees alle instructies nauwkeurig door. Zorg ervoor dat je een demonstratie en instructies krijgt van degene die de kolf aan je verhuurt of verkoopt. Lees ook de kolfinformatie op deze site. Zie hieronder bij ‘Lees ook’.
Het is belangrijk dat de melk pas na de voeding handmatig of elektrisch afgekolfd wordt omdat je borsten zo vol mogelijk moeten zijn voor de voeding van de baby. Baby’s reageren op een snelle stroom en kolven voor de voeding zal de hoeveelheid melk in de borst verminderen.
Kolfmethode
Kolf meteen na de voeding. Een uurtje wachten maakt het minder waarschijnlijk dat je borst zo vol mogelijk zal zijn voor de volgende voeding.
Was je handen. Plaats de tepel in het midden van het borstschild (anders dan de tepelplaatsing in de baby’s mond, die nooit in het midden moet zijn en gericht naar het gehemelte van de baby).
Zet de kolf in de laagste stand waarmee melk uit je borst verkregen wordt; niet de hoogste stand die je kunt verdragen.
Kolf maximaal vijftien minuten aan beide kanten. Als je borsten ‘leeg’ raken voordat de vijftien minuten op zijn, kolf dan tot er niets meer uit komt en dan nog twee minuten. Borstcompressie kan je toepassen tijdens het kolven en het zal je opbrengst stimuleren.
Denk eraan, kolven mag geen pijn doen. Als het pijn doet
-
\t
- Verlaag de zuigkracht.
- Controleer of de tepel zich in het midden van het borstschild bevindt.
- Kolf voor een kortere tijdsperiode.
\t
\t
Schoonmaken van de kolf
Alle kolfmaterialen moeten gesteriliseerd worden voor het eerste gebruik, daarna is het alleen nodig om ze dagelijks goed te wassen in heet water met afwasmiddel; daarna afspoelen onder heet stormend water. De onderdelen wassen in de afwasmachine, kan ook
Na iedere kolfsessie plaats je de kolfspullen (niet de slangetjes of de motor) in de koelkast tot de volgende kolfsessie. Als je deze dag niet meer gaat kolven, was de kolfspullen dan af met heet water en spoel na met heet water, waarna je het aan de lucht laat drogen. Denk er aan om alle stukken van de kolf uit elkaar te halen voordat je de kolf schoonmaakt- ook de kleinste stukjes, en verzeker je ervan dat er geen melk aan de tuit van het kolfschild zit gekoekt.
Kolven met de hand
Veel vrouwen vinden dat kolven met de hand een efficiënte manier is om te kolven wanneer dit maar af en toe nodig is. Het is zelfs zo dat als er colostrum is en de melk productie niet overvloedig is (zoals in de eerste paar dagen) het vaak makkelijker is om de melk met de hand af te kolven dan met een kolf en veel vrouwen ondervonden dat dit ook de makkelijkste manier is om rijpe melk af te kolven.
-
\t
- Was je handen.
- Plaats de duim en de wijsvinger aan weerszijden van de tepel, ongeveer drie tot vijf cm van de tepel af.
- Duw voorzichtig naar binnen richting de ribbenkast.
- Rol de vingers samen in een lichte neerwaartse beweging.
- Herhaal dit overal rondom de tepel indien gewenst.
\t
\t
\t
\t
Het bewaren van moedermelk
In tegenstelling tot kunstvoeding is moedermelk antibacterieel, schimmelwerend, antiviraal en niet besmettelijk.
Moedermelk blijft goed
-
\t
- Op kamertemperatuur gedurende minstens 5 tot 10 uur.
- In de koelkast minstens 5 dagen,
- Achterin de diepvries, vele maanden lang.
- In de ijskast nog langer.
- Warm moedermelk nooit op in de magnetron.
\t
\t
\t
\t
Zie voor de richtlijnen die in Nederland en België gebruikelijk zijn Bewaren van moedermelk, op deze site
Vetten en lipase
Wen jezelf aan de smaak en de geur van moedermelk zodat je altijd weet of deze nog goed is. Door het hoge vetgehalte van moedermelk, zal iedere vorm van opslag resulteren in een scheiding in de vloeistof. Dit is normaal; voorzichtig mengen zal er weer een homogene vloeistof van maken. Er is echter niets mis met het drinken van gescheiden melk.
Moedermelk kan anders smaken na invriezen; dat is normaal. Soms kan het echter voorkomen dat de moeder een hoog lipasegehalte heeft in haar melk. Lipase is het enzym dat vet afbreekt. Hierdoor wordt het vet in de melk die je bewaart, afgebroken. Zelfs als je de melk het meteen op de juiste manier bewaart en niet per ongeluk tussendoor ontdooid hebt. Je baby kan deze melk nog steeds drinken, als hij het lust tenminste. De smaak kan je camoufleren door deze melk te mengen met ander, vast voedsel, als je baby ouder dan zes maanden is.
Baby’s zullen vaak koude melk willen drinken, maar als opwarmen gewenst is, of als de melk ontdooid moet worden, plaats dan het fles of zakje melk voor een minuut of twee in een kopje warm water.
Toeschietreflex
De toeschietreflex bevorderen, of: het toeschieten van de melk bevorderen
De toeschietreflex, TSR, zorgt ervoor dat de melk toeschiet De melk zal dus stromen zelfs als de baby op dat moment niet aan de borst is. Sommige moeders voelen zich dorstig, zweterig, slaperig, of duizelig tijdens de toeschietreflex. Er zijn ook vrouwen die nooit iets merken van de toeschietreflex tijdens hun gehele borstvoedingsperiode, terwijl het voeden zonder problemen verloopt. Een baby kan het prima doen op borstvoeding zonder dat zijn moeder een toeschietreflex hoeft te voelen. Sommige vrouwen voelen het pas na een paar weken, terwijl anderen het alleen voelen in de eerste weken en daarna niet meer. Dit zegt absoluut niets over de melkproductie.
Als je baby er niet is, kun je de toeschietreflex opwekken door je voor te stellen dat je je baby in je armen hebt, aan de borst hebt, door naar een foto van je baby te kijken, of door een kledingstuk van je kind naast je te hebben.
-
\t
- Was je handen.
- Leg een warme natte doek op je borsten.
- Masseer je borsten in kleine cirkelvormige bewegingen rond de omtrek van je borst.
- Streel je borsten zachtjes met je vingernagels in een neerwaartse beweging naar de tepel toe.
- Leun naar voren en schudt je borsten zachtjes.
- Rol je tepel voorzichtig tussen je vinger en je duim.
\t
\t
\t
\t
\t
Het kan zijn dat je de toeschietreflex voelt of dat je merkt dat je borsten lekken maar het kan ook van niet. Je zult waarschijnlijk meer melk afkolven als je beide borsten tegelijk afkolft.
Borstcompressie toepassen tijdens het kolven kan zeer effectief zijn in het stimuleren van je opbrengst. Het kan lastig zijn in het begin, maar is niet onmogelijk (sommige moeders hebben de borstschilden in hun bh gestopt om de handen vrij te hebben voor compressie) of je partner kan het voor je doen.
Lees ook
- Borstcompressie
- Borstcompressie – handleiding
- Bekijk hier de gratis instructiefilm over borstcompressie.
- Als je aanlegt
- Opwarmen van moedermelk
- Bewaren van moedermelk
- Afkolven van moedermelk
- Hoe kan de baby gevoed worden als de moeder buitenshuis werkt?
- Vingervoeden
- Alle artikelen over kolven en werken
- Eten voor de Kleintjes, kleintjes van 0-4 leren zelf eten, Stefan Kleintjes, kinderdiëtist en lactatiekundige Groningen Bedum; 10e druk september 2019
- Bestel hier je boeken bij Kenniscentrum Borstvoeding
Heb je nog vragen? Lees dan ook
- The ultimate breastfeeding book of answers, Jack Newman
- Het Nieuwe Borstvoeding Boek, Stefan Kleintjes, lactatiekundige Groningen-Bedum & Gonneke van Veldhuizen-Staas, lactatiekundige Helmond
- The latch and other keys to breastfeeding success, Jack Newman
- Mail Jack Newman
- Bekijk borstvoedingvideo’s
- Kijk op de site van Jack Newman
Artikelgegevens
- Hand-out #Expressing Milk © 2005. Vertaling © 2010
- Vertaling: Danielle Mitchell, Grietje Elsien de Jong-Taekema
- (Eind)redactie: Gonneke van Veldhuizen-Staas, Karin Dunning, Stefan Kleintjes
- Deze hand-out mag zonder verdere toestemming gekopieerd en verspreid worden, op voorwaarde dat hij in geen geval gebruikt wordt in enige context die de WHO-code op de marketing van vervangingsmiddelen van moedermelk schendt én dat tevens wordt voldaan aan de criteria gesteld in copyright
- Written and revised (under other names): Jack Newman, MD, FRCPC, IBCLC © 1995-2005
- Revised: Jack Newman MD, FRCPC, IBCLC and Edith Kernerman, IBCLC, © 2008, 2009