Borstvoeding: een goed begin is het halve werk

Borstvoeding is de natuurlijke, fysiologische manier om zuigelingen en kleine kinderen melk te voeden, en moedermelk is de melk die speciaal voor mensenbaby’s is gemaakt. Kunstvoedingen die van koeienmelk of sojabonen zijn gemaakt (zoals de meeste kunstvoedingen, zelfs ‘speciaal samengestelde’) vertonen slechts oppervlakkige overeenkomsten met moedermelk. Reclame waarin iets anders wordt beweerd is misleidend. Borstvoeding hoort voor de meeste moeders gemakkelijk en probleemloos te verlopen. Een goede start helpt ervoor te zorgen dat borstvoeding een prettige ervaring is voor zowel moeder als kind.

Het leeuwendeel van de moeders is prima in staat om haar kinderen circa zes maanden met uitsluitend borstvoeding te voeden. De meeste moeders produceren zelfs meer dan voldoende melk. Helaas zijn er nog veel te veel gezondheidsinstellingen waar ouderwetse op flesvoeding gebaseerde ziekenhuisroutines de boventoon voeren. Hierdoor wordt borstvoeding voor te veel moeders en baby’s moeilijk, of zelfs onmogelijk gemaakt. Om borstvoeding goed op gang te krijgen, kunnen een goede eerste paar dagen cruciaal zijn. Toegegeven, zelfs met een slechte start spelen veel moeders en baby’s het toch klaar.

De truc van borstvoeding is ervoor te zorgen dat de baby goed is aangelegd. Een baby die goed is aangelegd, kan goed melk krijgen. Een baby die slecht is aangelegd, heeft meer moeite de melk te krijgen, vooral als de melkproductie laag is. Een slecht aangelegde baby kun je vergelijken met een baby die een fles krijgt waarvan het gat in de speen te klein is: de fles zit vol melk, maar de baby zal er niet veel van krijgen. Daarnaast kan een baby die de borst niet goed in de mond neemt, de moeder pijnlijke tepels bezorgen. En als hij de melk niet gemakkelijk krijgt, zal hij meestal lang aan de borst liggen, waardoor de pijn erger wordt. Jammer genoeg kan iedereen beweren dat de baby goed is aangelegd, ook als dat niet zo is. Te veel mensen die beter zouden moeten weten, weten gewoon niet wanneer een baby goed is aangelegd. Hier zijn een paar manieren waarmee je borstvoeding gemakkelijk kan maken:

Goed aanleggen is cruciaal om succes te kunnen boeken

Dit is de sleutel tot succesvol borstvoeding te geven. Helaas worden teveel moeders ‘geholpen’ door mensen die niet weten hoe je een baby goed aanlegt. Als men je vertelt dat je baby van twee dagen oud goed is aangelegd terwijl je erg pijnlijke tepels hebt, wees dan sceptisch en vraag hulp aan iemand die het wel weet. Als de kraamverzorgende vertrekt, moet je weten hoe je je baby goed aanlegt, dat je baby daadwerkelijk melk uit de borst krijgt en hoe je ziet of je baby melk uit de borst krijgt (open ‘“ pauze ‘“ sluit – manier van zuigen). Bekijk de filmpjes op de site van Jack Newman. Als de kraamverzorgster vertrekt zonder dat je dit weet, vraag dan snel een ervaren persoon om hulp.

De baby moet onmiddellijk na de geboorte bij de borst gelegd worden

De ruime meerderheid van de pasgeborenen kan binnen een paar minuten na de geboorte aan de borst liggen. Onderzoek toont zelfs aan, dat veel baby’s van slechts enkele minuten oud, als ze de kans krijgen, zelf vanaf de moeders buik naar de borst toe zullen kruipen, toehappen en helemaal op eigen kracht beginnen met drinken. Dit proces kan wel een uur of langer duren, maar de moeder en de baby moeten samen deze tijd krijgen om elkaar te leren kennen. Baby’s die ‘zichzelf aanleggen’ krijgen veel minder problemen met de borstvoeding. Dit proces kost de moeder geen enkele moeite, en het excuus dat het niet kan omdat de moeder na de bevalling moe is, is klinkklare onzin. Onderzoek heeft overigens ook aangetoond dat het huid-op-huid-contact tussen moeder en baby, de baby net zo warm houdt als een couveuse. De meeste baby’s happen hierbij overigens niet toe en drinken niet. In het algemeen is dit geen probleem, en het kan geen kwaad om te wachten tot de baby begint met drinken. Het huid-op-huid contact is ook als de baby niet aangelegd wordt goed voor moeder en baby.

Moeder en baby moeten samen in één kamer verblijven

Er is absoluut geen medische reden om gezonde moeders en baby’s van elkaar te scheiden, al is het maar voor even.

Gezondheidsinstellingen die moeders en baby’s na de geboorte routinematig scheiden, lopen jaren achter en de reden voor deze scheiding is vaak om de ouders te laten weten wie de baas is (het ziekenhuis) en wie niet (de ouders). Vaak worden er onzinnige redenen voor deze scheiding gegeven. Een voorbeeld hiervan is dat de baby voor de geboorte meconium geloosd heeft. Een baby die meconium loost en een paar minuten na de geboorte prima in orde is, maakt het prima en hoeft geen uren ‘ter observatie’ in een couveuse te liggen.

Er is geen bewijs dat moeders die van hun baby’s gescheiden worden beter uitgerust zijn. Integendeel, als ze bij hun baby’s zijn, zijn ze beter uitgerust en ze hebben minder stress. Moeders en baby’s leren in hetzelfde ritme te slapen. Als de baby dan wakker aan het worden is voor een voeding, wordt de moeder ook vanzelf wakker. Dit is niet zo vermoeiend voor de moeder als uit een diepe slaap wakker gemaakt te worden, zoals vaak zal gebeuren als de baby ergens anders is als hij wakker wordt. Als men de moeder leert hoe de baby te voeden terwijl ze naast elkaar liggen, is ze beter uitgerust.

De baby geeft lang voordat hij begint te huilen aan dat hij aan een voeding toe is. Zijn ademhaling kan bijvoorbeeld veranderen. Of hij begint zich uit te strekken. De moeder, die licht slaapt, zal wakker worden, haar melk zal beginnen te stromen en de rustige baby zal tevreden gaan drinken. Een baby die al een tijdje aan het huilen is voordat hij aan de borst mag proberen te drinken, zal misschien de borst weigeren, zelfs als hij razende honger heeft. Moeders en hun baby’s zouden in het ziekenhuis aangemoedigd moeten worden om naast elkaar te slapen. Dit is voor de moeders een enorm goede manier om te rusten terwijl de baby drinkt. Borstvoeding hoort ontspannend te zijn, niet vermoeiend.

Het is niet goed om de baby een speen te geven

Er schijnt enige controversie te zijn of ‘tepel-speenverwarring’ bestaat. baby’s zullen alles accepteren dat een snelle stroom met vloeistof geeft en kunnen andere dingen gaan weigeren. Dus, als de baby in de eerste paar dagen, wanneer de moeder nog maar een beetje melk produceert (zoals moeder natuur het bedoeld heeft) een flesje krijgt (bedoelde moeder natuur dat?) waaruit hij een snelle stroom krijgt, zal hij de neiging hebben om de snelle methode te prefereren. Je hoeft geen Nobelprijswinnaar te zijn om dat te bedenken, maar veel zorgverleners, die er eigenlijk zijn om je te helpen, schijnen dat maar niet te kunnen.
Het is niet de baby die in de war is. Tepel-speenverwarring bestaat uit een reeks problemen, waaronder dat de baby niet zo goed naar de borst hapt als hij zou kunnen en daardoor de melk niet goed krijgt en/of zere tepels bij de moeder veroorzaakt. Het feit dat de baby ‘beiden accepteert’ betekent niet dat de fles geen negatieve bijwerking heeft. Waarom zou je een flessenspeen gebruiken nu er tegenwoordig alternatieven zijn om de baby bij te voeden als dat nodig is?

Geen beperking van de tijdsduur of de frequentie van de voedingen

Een baby die goed drinkt, zal geen uren aaneen aan de borst zijn. Als hij dit wel is, is dit dus meestal omdat hij niet goed is aangelegd en de beschikbare melk niet krijgt. Zoek hulp om de baby beter aan te leggen en gebruik borstcompressie om de baby meer melk te geven. Compressie werkt heel goed om in de eerste dagen de colostrum goed aan het stromen te krijgen. Dit zal helpen, een fopspeen, een flesje, of de baby naar de babykamer brengen zal niet helpen.

Bijvoeding van water, suikerwater of kunstvoeding is zelden nodig

De meeste bijvoeding kan worden vermeden door ervoor te zorgen dat de baby goed is aangelegd zodat hij de beschikbare melk krijgt. Als men je vertelt dat je moet bijvoeden zonder dat er eerst gekeken is naar hoe je je baby voedt, vraag dan of iemand die weet wat hij doet, je komt helpen. Er zijn zeldzame indicaties voor bijvoeden, maar meestal wordt bijvoeding geadviseerd voor het gemak van het ziekenhuispersoneel. Als bijvoeding nodig is, zou die via een borstvoedingshulpset aan de borst gegeven moeten worden, niet per cup, vingervoeden, spuitje of fles. De beste bijvoeding is je eigen colostrum. Het kan met een 5% glucoseoplossing gemengd worden als je niet meteen veel kunt afkolven. Kunstvoeding is de eerste dagen vrijwel nooit nodig.

Gratis monsters en folders van kunstvoedingfabrikanten zijn geen cadeautjes

Deze ‘cadeautjes’ hebben maar één doel en dat is om jou aan de kunstvoeding te krijgen. Het is een zeer effectieve, en zeer onethische vorm van reclame. Als je zoiets krijgt van je zorgverlener, moet je je afvragen hoever zijn of haar kennis van borstvoeding reikt en of hij of zij borstvoeding wel belangrijk vindt. “Maar ik heb kunstvoeding nodig omdat de baby niet genoeg krijgt”. Dat kan zijn, maar het is meer waarschijnlijk dat je geen goede hulp hebt gekregen en dat de baby eenvoudigweg de melk die beschikbaar is niet krijgt. Zelfs als je kunstvoeding nodig hebt, dan zou niemand een bepaald merk mogen suggereren en je gratis monsters mogen geven. Zorg dat je goede hulp krijgt. Kunstvoedingmonsters helpen niet.

Er zijn omstandigheden waarin het onmogelijk kan zijn om vroeg met borstvoeding te beginnen. De meeste medische redenen (zoals bijvoorbeeld medicatie van de moeder), zijn geen echte redenen om borstvoeding te staken of uit te stellen. Vaak krijg je onjuiste informatie. Zoek goede hulp. Premature baby’s kunnen veel en veel eerder met borstvoeding beginnen dan in veel ziekenhuizen gebeurt. Er zijn studies die vrij duidelijk aantonen dat borstvoeding krijgen voor een premature baby minder inspanning kost dan flesvoeding krijgen. Helaas lijken te veel zorgverleners die met premature baby’s werken zich hiervan niet bewust te zijn.

Lees ook

• Filmpjes over hoe je een baby aanlegt
• DVD’s over borstvoeding
• Als je aanlegt
• Het belang van huid-op-huid contact
• Het gebruik van een borstvoedingshulpset
• Vingervoeden
• Borstcompressie

Heb je nog vragen?

• Mail Jack Newman (in het engels).
• Lees zijn boek The ultimate breastfeeding book of answers
• Kijk op de site van Jack Newman voor informatie en de filmpjes over borstvoedingstechnieken.

Artikelgegevens

• Artikel (handout #1) Breastfeeding-Starting Out Right. Herzien in januari 2005
• Vertaald door Heleen Hayes
• Deze handout mag zonder verdere toestemming gekopieerd en verspreid worden, op voorwaarde dat hij in geen geval gebruikt wordt in enige context die de WHO-code op de marketing van vervangingsmiddelen van moedermelk schendt.