Borstvoeding, de praktische kant

Davinia Hochheimer

bvpraktisch5.jpgIs borstvoeding een complex begrip? De associaties bij borstvoeding lopen uiteen van moedermelk tot aanlegtechnieken, van mamamelk tot slagroom en van voedingsbh’s tot borstkolven. De biologische en emotionele aspecten van borstvoeding worden beschreven in Hoe het voelt om je kind borstvoeding te geven. Dit artikel schetst een beeld van hoe borstvoeding in de praktijk werkt.

Het begin

bvpraktisch7.jpgPasgeboren baby’s hebben veel behoefte aan huid-op-huidcontact. Er zijn verschillende manieren om aan de behoefte van de baby te voldoen. Veel knuffelen en ronddragen van de baby zijn veelgebruikte manieren om fysiek contact te maken met de baby. Het geven van borstvoeding vervult in dit kader verschillende functies. Niet alleen wordt de dorst, de drinkhonger, gestild, voeden is ook een moment van puur lichaamscontact. Baby’s die drinken bij de moeder hebben dus een hele prettige manier van huid-op-huidcontact. Daarom kan het gebeuren dat de baby vaak om voeding vraagt. Sommige vrouwen ervaren dit als beklemmend of twijfelen of ze wel voldoende melk hebben. Echter, niets is minder waar. Door vaak aan te leggen, leert de baby niet alleen dat er naar zijn wensen wordt geluisterd, maar het is ook goed voor de melkproductie. Hoe vaker het kindje in het begin drinkt, des te beter komt de melkproductie op gang. Een belangrijk aspect bij het geven van (borst)voeding is het beleid. Het voedingsbeleid beschrijft op welke manier wordt omgegaan met het voeden van de baby. De meeste moeders kiezen ervoor om borstvoeding te geven op het verzoek van de baby. Hierbij wordt een kindje bij de eerste tekenen van honger gevoed. Soms zijn baby’s onrustig, zonder dat daar een duidelijke aanwijsbare oorzaak voor is. Als de baby borstvoeding krijgt, kan de moeder ervoor kiezen om de baby te voeden. Bij deze voeding gaat het niet om de fysieke dorst van de baby te lessen, maar de dorst voor aandacht. Uiteraard kan de ‘aandachtshonger’ ook op andere manieren gestild worden. Dit is een keuze die iedere moeder voor zichzelf maakt. Zie: Het aantal voedingen bij een borstgevoed kindje Tijdens de eerste zes weken na de geboorte van de baby komt de borstvoeding goed op gang, en leert de baby goed uit de borst te drinken. Als tijdens deze periode een fles wordt aangeboden, is er een kans dat de baby in de war raakt en niet meer weet wat hij met de borst moet doen. Drinken uit de fles vergt namelijk een andere techniek dan drinken uit de borst. Na die zes weken heeft de baby de techniek om uit de borst te drinken zo goed onder de knie en is de borstvoeding goed op gang, dat de moeder kan beginnen om wat melk af te kolven, en om met een fles te gaan oefenen. Dit is soms zinvol, zodat de baby leert om te twee technieken naast elkaar te gebruiken. Bijkomend voordeel is dat de moeder dan een keer een voeding kan afkolven, en dat ze erop uit kan, zonder dat ze zich zorgen hoeft te maken over de voedingsbehoefte van de baby. Zie: Zuigbehoefte, fopspeen, pink en duim

Slapen

bvpraktisch4.jpgPasgeboren baby’s hebben regelmatig voeding nodig. Dit zijn ze gewend vanuit de baarmoeder, waar ze continu voeding kregen via de placenta. Zeker in het begin zal de baby dus ook ‘s nachts om een voeding vragen. In de huidige maatschappij wordt al snel verwacht dat een kindje ‘doorslaapt’. Een kindje dat ‘doorslaapt’ kan minimaal zes uur zonder voeding ‘s nachts. Hierbij is de aanname dat de ouders dus zes uur ongestoorde nachtrust hebben. Immers, als je kindje niet ‘doorslaapt’, moeten de ouders wakker worden voor de voeding. In de praktijk blijkt dat het voeden geen grote verstoring hoeft te zijn van de nachtrust. Bij het geven van borstvoeding komt het hormoon oxytocine vrij dat de moeder een beetje loom maakt. Hierdoor slaapt de moeder weer snel in na, of vaak al zelfs tijdens het geven van de voeding. De nachtrust is dan wel onderbroken, maar dit hoeft niet per definitie de kwaliteit van de nachtrust van de ouders negatief te beïnvloeden. Daarbij geldt uiteraard ook dat de baby ook snel rustig wordt van de voeding, hetgeen de nachtrust van het hele gezin bevordert. Zie: Samen slapen en nachtvoedingen

Voeden in het openbaar

bvpraktisch2.jpgIn de praktijk kan het gebeuren dat de baby dorst krijgt als men niet thuis is. De baby wordt dan niet in de vertrouwde privé-sfeer gevoed, maar buitenshuis. Het voeden in het openbaar kan op een aantal manieren vorm gegeven worden. De eerste optie is om de baby ‘gewoon’ aan te leggen, waarbij de moeder zichzelf eventueel bedekt met een shawl of draagdoek. Sommige moeders kiezen ervoor om zich terug te trekken in een meer beschutte plek, om daar in alle rust te kunnen voeden. Oudere baby’s, vanaf vier maanden, hebben soms moeite om geconcentreerd te blijven drinken, waardoor het voeden dan niet rustig verloopt. Een derde optie is om vooraf melk af te kolven. Als de baby dan dorst krijgt, kan het flesje afgekolfde melk gegeven worden. En zo zijn er nog meer manieren te bedenken om de baby in het openbaar te voeden.

Verkoudheid en andere kwaaltjes

bvpraktisch6.jpgIeder kindje is wel eens verkouden, krijgt een keertje koorts, of heeft ‘gewoon’ een slechte dag. Dan is de baby hangerig en wil het liefst vastgehouden worden. Er zijn verschillende manieren om de baby troost te geven. Men kan de baby bijvoorbeeld wiegen in een wandelwagen, een speentje geven, of ronddragen (in de armen of in een draagdoek). Een andere optie is om de baby op zijn gemak te stellen is om de baby vaker aan te leggen. Bij verkoudheid gebeurt het vaak dat het neusje helemaal dicht zit met snot. De baby kan hier erg veel last van hebben. Een hele simpele manier om de baby te helpen is om een beetje moedermelk in het neusje te druppelen. Hierdoor wordt het neusje snel weer vrij. Doordat moedermelk een natuurlijk product is, irriteert het de slijmvliezen in de neus niet, en kan dus onbeperkt gebruikt worden. Een ander kwaaltje dat bij verkoudheid kan voorkomen is het zogenaamde snotoogje. Hierbij komt er snot uit de traanbuizen. Meestal wordt aangeraden om het oogje schoon te houden door het snot met een schone, vochtige doek schoon uit het oogje te vegen. Het is ook mogelijk om een beetje moedermelk in het oogje te druppelen. Hierdoor lost het snot in het oogje op een zachte manier op. En zo zijn er nog veel meer toepassingen te bedenken waarvoor moedermelk gebruikt kan worden.

Werken

nwsbrcht-cartoon.jpgNa een tijdje gaan sommige moeders weer aan het werk. Dit is een turbulente tijd voor de moeder. Niet alleen worden moeder en baby nu overdag van elkaar gescheiden, de moeder moet zichzelf ook hervinden als werknemer. Daarbovenop komt nog dat de borstvoedende moeder overdag melk moet afkolven voor de baby. De (verwachte) impact van het kolven op het werk is voor sommige moeders zo groot dat de borstvoeding wordt afgebouwd voordat de herintegratie aan het werk begint. bvpraktisch8.jpgKolven op het werk verandert de vorm van de werkdag, dat staat buiten kijf. Het werk wordt namelijk op een aantal momenten onderbroken voor een kolfmoment. In essentie is deze onderbreking niet erg afwijkend van de welbekende koffiepauzes, alleen het doel is anders. Waar kolven vaak gezien wordt als een stressfactor, kan kolven ook een rustmoment zijn waarbij de hectiek van het werk wordt onderbroken. Bijkomend voordeel is dat het kolfmoment een uitgelezen kans biedt om uitgebreid, in alle rust, te fantaseren over de baby. Zie: Alles over kolven en werken

Borstvoeding na de kraamtijd

Pasgeboren baby’s zijn nog niet heel actief. Hun leven bestaat grotendeels uit drinken, slapen, plassen, poepen en hun ongemakken uiten door te huilen. Hoe ouder kindjes worden, des te meer ze geïnteresseerd raken in hun omgeving. Dit uit zich doordat de baby steeds langer wakker wordt, en zijn hoofdje optilt om de omgeving te kunnen bekijken. Ook tijdens het drinken wordt de omgeving steeds interessanter. Baby’s kunnen dus tijdens het drinken heel vaak loslaten om de, onveranderde, omgeving uitgebreid te bestuderen. Voor de moeder is dit nogal ongemakkelijk, zeker als de baby loslaat tijdens een toeschietreflex. Vanaf dat de baby ongeveer vier maanden is, zal hij zich extra interesseren in de omgeving, en dus vaker de borst loslaten. Het vele loslaten is dus zeker geen teken dat de melk ‘op’ is, of anderszins minder voedzaam is geworden. Het is een natuurlijk onderdeel van de ontwikkeling van de baby.

Bijvoeding

bvpraktisch1.jpgNa zes maanden wordt er begonnen met het geven van bijvoeding. Zoals met alles rondom voeding, zijn er verschillende manieren om het bijvoeden vorm te geven. Het spectrum varieert van potjesvoeding tot baby led weaning, het stukjes aanbieden waarbij de baby zelf bepaalt wat hij ervan eet, zie Introductie van vast voedsel na zes maanden. Zie: Introductie van vast voedsel na zes maanden Het eerste jaar is moedermelk de belangrijkste bron van voeding voor de baby. Dit betekent dat de introductie van bijvoeding rustig kan verlopen, al naar gelang de behoeftes van de baby. In het begin zal de baby nog weinig eten van de bijvoeding, want het eten van vaste voeding (in welke vorm dan ook) is wezenlijk anders dan drinken. De voeding heeft een andere textuur, en het kauwen en doorslikken van vast voedsel vereist ook enige oefening. Waar de ene baby al snel aan vast voedsel went, kan het bij de andere baby een paar maanden tot een half jaar duren voordat hij meer vast voedsel gaat eten. Beide scenario’s zijn heel gewoon en natuurlijk.

Verdere praktische overwegingen

Een van de meest bekende voordelen van borstvoeding is dat je het altijd bij je hebt. De melk is op de juiste temperatuur, je hebt (meestal) geen andere producten nodig om de voeding te geven, en je hoeft achteraf niets te steriliseren. Ook vanuit een financieel oogpunt is borstvoeding een zeer aantrekkelijke optie. Moedermelk is gratis. Voor het geven van borstvoeding is een groot assortiment artikelen op de markt die het leven van de voedende vrouw kunnen vergemakkelijken. Denk bijvoorbeeld aan zoogkompressen, kolf met bijbehorende flessenset, voedingskussen, voedingsbh’s, etc. Deze producten zijn natuurlijk niet gratis. Voor een succesvolle borstvoedingsperiode heb je niet per se van deze producten nodig, maar sommige producten zijn wel zo praktisch om in huis te hebben. bvpraktisch9.jpgHet kan gebeuren dat de baby niet alle gekolfde melk opdrinkt. Als er oudere kinderen in het gezin zijn, kunnen zij de melk opdrinken. Mocht er toch melk overblijven, kan moedermelk nog voor andere doeleindes gebruikt worden. Moedermelk is sterk hydraterend, dus als de baby een droog huidje heeft, kan het insmeren met een beetje moedermelk snelle verlichting brengen. De melk kan natuurlijk ook worden toegevoegd in het badje. Daar wordt het huidje van de baby extra zacht van. Een ander aspect aan borstvoeding is de borst zelf. Tijdens de zwangerschap neemt de cupmaat bij de meeste vrouwen toe. Zolang je de baby borstvoeding geeft, blijft deze grotere cupmaat behouden. Dit heeft ook andere voordelen. Vrouwen (en mannen) vinden het soms moeilijk om de twee aspecten van de borsten, voor voeding en seksueel, naast elkaar te zien. Ergens is dit erg paradoxaal. Immers, men vindt het niet meer dan normaal dat de penis twee levensfuncties vervult. Waarom zou dit voor de borst anders zijn? Bij de zwangerschap wordt algemeen geaccepteerd dat de zwangere buik beter is dan de couveuse. Bij pasgeboren baby’s is dit niet anders. Borstvoeding is de natuurlijke voeding van de baby en is precies afgestemd op de behoeftes van de baby. Ook als de baby veel huilt, betekent dat niet per se dat er iets mis is met de voeding. Integendeel, de kans dat de voeding de oorzaak is van (veel) huilen is erg klein.

Afsluiting

De komst van een baby zet de wereld van de ouders volledig op de kop. Het dagritme wordt (ineens) volledig bepaald door het ritme van de baby en de ouders moeten zich daarnaar voegen. Sommige ouders hebben veel moeite met het omgaan met deze nieuwe aangepaste werkelijkheid. Het kan dus best even duren voordat iedereen zijn draai heeft gevonden in zijn of haar nieuwe rol en de nieuwe ritmes. Het opstarten van borstvoeding valt dus precies samen met de grote veranderingen. Als de borstvoeding dan niet meteen soepel verloopt, worden de moeilijkheden die de ouders ervaren in het vinden van de nieuwe rol, gemakkelijk geweten aan de borstvoedingsongemakken. Men stapt dan over op kunstmatige zuigelingenvoeding, omdat het dan makkelijker zou zijn om te wennen aan de nieuwe situatie. De vraag is echter, loopt het leven in de nieuwe situatie beter omdat de borstvoeding is gestaakt, of komt het doordat de eerste hectische weken voorbij zijn? bvpraktisch10.jpgDe heersende mening is dat ouders na de geboorte erg gelukkig moeten zijn met de nieuwe baby. In de publieke perceptie is geen ruimte voor het feit dat de ouders het moeilijk kunnen hebben met de nieuwe gezinsinteractie. Als de borstvoeding dan ook niet 1-2-3 van een leien dakje gaat, wordt er al snel gegrepen naar de fles. Dat is tenminste een aspect waar je als verse ouders echt controle over hebt, lijkt het wel. In de eerste helft van de twintigste eeuw, toen onze moeders en grootmoeders opgroeiden, was borstvoeding veel minder populair dan nu. Hierdoor is heel veel kennis rond borstvoeding verloren gegaan. Tegenwoordig begint bijna 80% van de moeders met borstvoeding, maar als de baby’s drie maanden zijn, voedt 65% van de moeders haar kind al met een kunstmatige zuigelingenvoeding. Dit betekent dat het overgrote deel van de baby’s kunstmatige zuigelingenvoeding krijgt. Een onverwacht resultaat hiervan is dan ook dat de borstvoedingskennis bij de JGZ-instanties vaak ontoereikend is. Veel ‘borstvoedingsadviezen’ zijn dan kunstvoedingsadviezen die gepresenteerd worden als borstvoedingsadviezen. Maar een kunstvoedingsbeleid en borstvoedingsbeleid zijn niet met elkaar te vergelijken. Hierdoor ontstaan bijzondere situaties, waarbij moeders onnodig onzeker worden gemaakt en onjuist geïnformeerd worden. Daarom is het van belang dat moeders die borstvoeding willen geven zichzelf ook inlezen in het geven van kunstvoeding. Alleen dan is het mogelijk om (foute) borstvoedingsadviezen goed op waarde te schatten.

Lees ook

Credits

Copyright

© | Op dit artikel rust copyright | StefanKleintjes |

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden