Borstvoeding natuurlijk eenvoudig

‘Borstvoeding natuurlijk eenvoudig’ is de Nederlandse vertaling van ‘Breastfeeding Made Simple’

Lactatiekundige Marianne Vanderveen legde de Nederlandse versie van ‘Borstvoeding natuurlijk eenvoudig’ naast de originele, Engelstalige uitgave ‘Breastfeeding Made Simple’. Een boek dat zo duidelijk voor de Amerikaanse markt is geschreven, omzetten naar een boek voor de Vlaams-Nederlandse situatie… dat is natuurlijk een hele uitdaging. Hoe is dit prachtige boek vertaald en geschikt gemaakt voor zowel de Vlaamse als de Nederlandse lezer? Is er informatie weggelaten? Wat is er veranderd? Het Kenniscentrum Borstvoeding is heel benieuwd naar de vertaling. Helaas maakt deze vertaling het originele boek Breastfeeding Made Simple niet overbodig.

Ga hier naar schematisch overzicht waarin de verschillen tussen het origineel en de vertaling duidelijk uitgewerkt zijn.

Een paar jaar geleden kreeg ik het boek ‘Breastfeeding Made Simple’ in handen. Ik was helemaal enthousiast. Wat kiezen de schrijfsters een mooi en krachtig perspectief! Er zit veel basale informatie in, waarin de biologie van zoogdieren een duidelijke rol speelt, en er worden op diverse punten eigenzinnige standpunten ingenomen. Het proces van borstvoeding geven is in een aantal decennia sterk onder druk komen te staan, ook al is er voor het product moedermelk veel aandacht. Bij het proces gaat het ook sterk om de interactie tussen moeder en kind en over het belang van hun onafhankelijkheid en zelfredzaamheid. Ze moeten samen een vorm vinden, binnen hun gezin, en zonder verstorende invloed van de buitenwereld en de zorgverlener.
Kathleen Kendall-Tackett en Nancy Mohrbacher maken in hun boek op diverse plekken duidelijk hoe zij daar tegenaan kijken en ik geniet van hoe ze bepaalde issues benaderen en onderbouwen. Sommige daarvan zijn in onze samenleving niet altijd meer vanzelfsprekend.

Tijdens het SBO-borstvoedingscongres in 2008 vertelt Kathleen Kendall dat de vertaling (ter hand genomen door De Bakermat in België) al flink opschiet en als het boek uitkomt, ben ik dan ook zeer nieuwsgierig naar het eindresultaat. Ik leg de originele en de vertaalde versie naast elkaar en lees ze samen om te zien hoe dicht de vertaling ‘Borstvoeding natuurlijk eenvoudig’ (BNE) bij het origineel ‘Breastfeeding Made Simple’ (BMS) is gebleven.

Een vloeiend verhaal

Vanuit het Nederlandse perspectief kan ik zeggen dat de vertalers er goed in zijn geslaagd om een vloeiend verhaal te vertellen. Slechts hier en daar vielen mij woorden en zinsneden op die een Vlaamse indruk maken. Ik weet natuurlijk niet hoe het voor de Vlamingen is, maar ik vind de vertaling erg soepel en helder.
Het boek ziet er prachtig uit: een fraaie kwaliteit papier, de koppen en de kaders in een rustige kleurstelling, die aansluit bij de kleur van het omslag. De originele versie maakt op de kaft een wat onrustige indruk; de vertaling daarentegen straalt rust en zachtheid uit. De illustratrice Ilheim Abdel-jelil heeft een fraaie klus geklaard voor het buitenwerk en ook binnenin komen we, naast fleurige foto’s, diverse mooie tekeningen van haar hand tegen.
In de Engelstalige versie is er in de koppen heel veel wisseling van lay-out. De vertaling heeft daar meer lijn in gebracht en dat komt de toegankelijkheid van de tekst ten goede.

De basisprincipes van het borstvoeden zijn helder

Dat is mooi, want die tekst, dat is natuurlijk toch waar het om gaat. Het is prachtig om de basisprincipes van het borstvoeden zo helder uiteengezet te zien en voor lastige situaties overzichtelijke rijtjes met praktische suggesties aangereikt te krijgen. Verder worden diverse technieken, strategieën en inzichten besproken, die door deskundigen zijn ontwikkeld en beschreven. Door de namen en achtergronden van de geestesvaders en ‘“moeders te noemen, wordt zichtbaar dat er vanuit allerlei disciplines iets te zeggen valt over borstvoeding en dat we daar met z’n allen veel van kunnen leren.

Zo komt bijvoorbeeld de beschrijving van de verschillende types zoogdieren aan bod (Nils Bergman), evenals het nut van borstcompressie (kinderarts Jack Newman), huid-op-huidcontact (antropoloog Ashley Montagu) en interactie tussen ouder en kind (psychologe Phyllis Klaus en kinderarts Marshall Klaus). Ook het pionierswerk van diverse lactatiekundigen wordt genoemd. Christina Smillie (tevens kinderarts) beschreef de bijzondere vaardigheden van baby’s vlak na de geboorte, Diane Wiessinger introduceerde het ‘broodje borst’ en Jean Cotterman (hoewel haar naam niet wordt genoemd in de vertaling) ontdekte dat ‘reverse pressure softening’ kan helpen bij het verminderen van oedeemklachten in de dagen dat er stuwing is.
Ook de borstvoedingsondermijnende invloed van reclame en het belang van de WHO-code blijven niet onbesproken.
Het boek concentreert zich verder op het dicht bij de basis blijven en het natuurlijke proces goed in de gaten houden, als er knelpunten zijn. Dat is een zeer goede raad voor borstvoedende moeders.

Beide boeken gelijktijdig lezen

Omdat ik de boeken gelijktijdig lees, kan ik precies zien wat er in de vertaling anders is geworden ten opzichte van de originele tekst. Diverse dingen vallen mij op. In het schema onderaan deze recensie geef ik een heel aantal voorbeelden.

In de inleiding van BNE wordt uitgelegd dat ervoor is gekozen om BMS aan te passen aan de Vlaams-Nederlandse situatie. Daardoor zijn bepaalde visies uit de tekst verdwenen. Een deel van de kracht van de oorspronkelijke versie zit voor mij in de heldere stellingname op bepaalde punten.

Doordat op heel wat plekken kritische alinea’s zijn weggelaten, ontstaat een andere sfeer. Ik vind de oorspronkelijke tekst meer bekrachtigend ten opzichte van de voedende moeder en haar baby. Keer op keer komt de empowerment, die BMS zo sterk maakt, in de vertaling niet terug.
In BMS wordt royaal aandacht gevestigd op de ondermijnende invloed van buitenaf die veel moeders ervaren en die hen in verwarring kan brengen. Dat is een zeer reëel risico voor voedende moeders en het was daarom denk ik goed geweest om die passages te behouden.
Kathleen Kendall-Tackett en Nancy Mohrbacher staan in hun boek bij herhaling op subtiele wijze ‘op de barricades’. Ook in Nederland en België is dat nog in veel situaties nodig en daarom zijn die weglatingen wat mij betreft een minpunt in de vertaling.

Samen slapen

Een heikel issue in zowel Amerika als Europa is de manier waarop ouders en kinderen wel of niet samen slapen. De auteurs van BMS hebben daar heel bewust een keuze in gemaakt, die met uitgebreid onderzoek is onderbouwd. Dit is een verantwoorde visie, al is het een andere visie dan de visie die door de (Amerikaanse, Belgische, Nederlandse) overheid wordt uitgedragen. Ik vind het dan ook een groot gemis, dat het gedeelte over (samen) slapen in de vertaling een heel andere vorm heeft gekregen. De waarde van het veilig gedeelde bed voor de borstvoeding en de ouder-kindrelatie verdwijnt daardoor uit beeld.

Voorwoord van Jack Newman

Erg jammer vind ik het dat het pittige voorwoord van Jack Newman niet is overgenomen. Het voorwoord van Hugo Devlieger spreekt over de voordelen van borstvoeding in plaats van over de risico’s van kunstvoeding. In BMS wordt borstvoeding als norm gehanteerd en gelukkig blijft dat in de vertaling ook overeind.

Waardevolle toevoegingen

BNE heeft ook een paar waardevolle toevoegingen. Zo is er een duidelijke beschrijving met tekeningen van kolven met de hand, wordt het opwarmen van moedermelk goed uitgelegd en bevat het boek een register met zoektermen, dat in BMS node wordt gemist.

Het boek maakt de Engelse versie niet overbodig; daarvoor ontbreken bepaalde krachtige nuances uit het origineel. Wel is het een waardevolle aanvulling op wat er in het Nederlands beschikbaar is aan boeken die de borstvoedende moeder op weg kunnen helpen.

• Auteurs: Kathleen Kendall-Tackett en Nancy Mohrbacher, lactatiekundigen IBCLC
• Vertaling: de Bakermat, Marsha Herten, taalkundige & leidster LLL
• ISBN: 9789044125092
• Prijs: € 24,50
• Uitgeverij: Garant, Antwerpen-Apeldoorn
• Bestel bij Bol.com, klik op de banner!
  
  

In de linkerkolom het boek Breastfeeding Made Simple en in de rechterkolom de vertaling Borstvoeding natuurlijk eenvoudig.

\r

BMS	BNE
Lactatiekundige	Professionele zorgverlener
Baby is afwisselend ‘hij’ en ‘zij’.	Baby is ‘hij’.
Uitleg over voedingsfrequentie zonder een schema te bepleiten.	Voedingsschema achterin.
Vrienden, familie en zorgverleners kunnen borstvoeding erg ingewikkeld maken.	Borstvoeding wordt soms ingewikkeld gemaakt.
Je baby is geen onbeschreven blad; hij is niet volledig afhankelijk van de vraag of jij alles precies goed doet.	Verdwenen
Als je baby die aanrakingen voelt, is het alsof je haar taal spreekt. (Dit komt meerdere keren voor. In het origineel heeft de moeder de taak zich af te stemmen op de baby.)	Als je baby die aanrakingen voelt, krijgt hij het gevoel dat jullie dezelfde taal spreken. (In de vertaling wordt de baby geacht de taal van de moeder te spreken.)
(Over huid-op-huidcontact:) Als jij en je baby gezond zijn, is het terecht dat je van het personeel op de kraamafdeling verwacht dat ze je verzoek inwilligen, ook als ze niet bekend zijn met het instinctieve gedrag van baby’s.	Wanneer jij en je baby in goede gezondheid verkeren, is er geen medische reden om je wens niet te respecteren.
Je hebt geen buitenstaanders nodig om je te vertellen dat je het goed doet, want je kunt dit met je eigen ogen aan je baby zien. Je baby zien gedijen is het mooiste van alles.	Verdwenen
En hoewel het niet binnen het kader van dit boek past om uitgebreid de effecten te bespreken van geboorte-interventies op de borstvoeding, moedigen we je aan om je erin te verdiepen.	Verdwenen
Als de baby in huid-op-huidcontact met zijn moeder is, kan hij beter voor zichzelf zorgen.	Verdwenen
Uit wat we nu weten, blijkt oxytocine een sleutelrol te vervullen in het samenbrengen van mensen en in het bijeenhouden van relaties.	Verdwenen
Moeders krijgen van ongeïnformeerde mensen wel eens te horen dat borstvoeding stressvol is.	Moeders krijgen wel eens te horen dat borstvoeding stressvol is.
Op een dag zal je baby je dankbaar zijn. (Moeder geeft, baby ontvangt.)	Op een dag zal je baby je dubbel en dwars belonen. (Moet moeder beloond worden…?)
Onderzoek naar de grootte van de maag van een pasgeborene maakt duidelijk wat veel verpleegkundigen op een moeilijke manier hebben geleerd: wanneer baby’s op de eerste dag 30-60cc voeding per fles krijgen, komt het meeste er meteen weer uit.	Verdwenen
(Over colostrum:) Het verschaft alles wat je baby nodig heeft qua voeding en voor een normaal functioneren van zijn spijsverterings- en immuunsysteem.	Het bevat alle voedingsstoffen die hij nodig heeft.
(Over de natte luiers in de eerste dagen:) Misvattingen over het aantal natte luiers zijn een veelvoorkomende reden dat baby’s onnodig kunstvoeding krijgen.	Verdwenen
(Over postpartum-begeleiding:) Een hele alinea over doula’s	Verdwenen
(Over ritme of schema:) Zeer kritische kanttekeningen over strakke schema’s en de ongefundeerde stellingname dat dat zelfdiscipline in het kind bevordert.	Verdwenen
De kunst is om liggend te leren voeden. Dat geeft je de kans tegelijk te slapen en te voeden.	De kunst is om liggend te leren voeden. Dat geeft je de kans tegelijk te rusten en te voeden.
(Over bijvoeding en het belang van éérst een goede productie opbouwen:) Een moeder die na een maand nog geen overvloedige melkproductie heeft en ontdekt dat haar baby allergisch is voor kunstvoeding, verkeert in een heel andere en mogelijk moeilijke situatie.	En dat niet alleen: een optimaal op gang gebrachte melkproductie maakt ook dat je de combinatie borst-fles langer vol kunt houden! (Dit is toegevoegd en volledig anders van inhoud dan in de originele versie.)
Heb je wel eens iemand horen zeggen: ‘Je moet je borsten eerst vol laten worden voordat je je baby voedt?’ Iemand die dit zegt, is ernstig verward over hoe melkproductie werkt.	Verdwenen
	(Over groeicurves, toegevoegd:) Het is belangrijk dat je baby op deze curve het lijntje dat hij bij zijn geboorte startte, blijft volgen.
(Over moedermelk versus kunstvoeding:) Zeer kritische alinea over hoeveelheden en kwaliteitsverschil	Verdwenen
(Over minstens één jaar borstvoeding geven:) Onderzoek toont aan dat de levenslange gezondheid van het kind op het spel staat.	Studies tonen aan dat dit de levenslange gezondheid van het kind ten goede komt.
Het leek alsof de wetenschap de belofte kon waarmaken alle menselijke ellende te elimineren.	De wetenschap was goed op weg om mysteries op te lossen.
Veel zorgverleners gaven hun eigen kinderen kunstvoeding en dat maakt het emotioneel moeilijk voor ze om het belang van borstvoeding in te zien en te aanvaarden.	Verdwenen
Een toilet is waarschijnlijk de minst geschikte plek om te voeden (het is voor niemand een goede plek om te eten, zeker niet voor een baby). In noodgevallen kan het echter een optie zijn.	Verdwenen
(Over zuigverwarring:) Voor sommige baby’s is dit een gerechtvaardigd punt van zorg.	Verdwenen
Af en toe een glas bier of wijn wanneer je borstvoeding geeft is geen probleem. (+ verdere uitwerking)	Het gebruik van alcohol is niet aan te raden tijdens de borstvoedingsperiode. (+ verdere uitwerking)
(Over behandeling van spruw:) Gentiaanviolet als optie	Gentiaanviolet is als optie verdwenen.
(Over borstcompressie:) Observatie van de pauze-in-de-kin als signaal van slikken en dus goed drinken	Beschrijving van de pauze-in-de-kin verdwenen
(Over borstweigeren:) Veel empowerment voor moeder in de tekst	Empowerment goeddeels verdwenen
	(Over medicatie:) Website borstvoeding.com als belangrijke bron van informatie over medicatie niet genoemd: gemiste kans
(Over medicatie bij depressie:) Diverse medicijnen genoemd als compatibel met borstvoeding	Behandeling van depressie als compatibel met borstvoeding beschreven, maar compatibiliteit van medicatie niet genoemd
(Over ziekte bij de baby:) Acuut ziek of chronisch: bij borstvoeding zijn de gezondheidsuitkomsten beter dan bij kunstvoeding.	Verdwenen
(Over borstvoeding bij diarree:) Hoewel dokters moeders vaak vertelden dat ze tijdelijk moesten stoppen met voeden in geval van diarree, heeft onderzoek uitgewezen dat dit niet zinvol is.	Verdwenen
(Over prematuriteit:) Zelfs deze baby’s kunnen uiteindelijk aan de borst. Vanaf het begin kan jouw melk een wezenlijk verschil maken in hoe gezond je baby is en wanneer ze uit het ziekenhuis naar huis kan.	Verdwenen
	(Over te kort tongriempje:) Verwijzing naar borstvoeding.com voor informatie over klieven niet opgenomen: gemiste kans
(Over bijvoeden aan de borst:) In contact met een lactatiekundige zul je misschien merken dat die sterke meningen heeft over de ‘juiste’ methode van bijvoeden. (…) Wat goed werkt voor het ene gezin, is niet zo prettig voor het andere. We moedigen je aan flexibel te zijn en te kijken wat voor jou het beste werkt.	Verdwenen

\r