Een veelgenoemde reden om borstvoeding te geven, is dat het ‘natuurlijk’ is. ‘De natuur heeft het zo bedoeld’ en ‘het is een logisch vervolg op zwangerschap en bevalling’ klinken de argumenten. De VBN verwijst zelfs in haar naam naar twee betekenissen van het woord: niet alleen ‘volgens de natuur’ maar ook ‘vanzelfsprekend’.
‘Natuurlijk’ klinkt in eerste instantie positief: het is een ideaal dat we allemaal willen bereiken. De ‘natuurlijkheid’ van borstvoeding is echter voor veel vrouwen een valkuil. Ze denken dat de natuur het wel regelt en dat de borstvoeding vanzelf wel zal lopen. Maar hoe natuurlijk is borstvoeding in onze samenleving van de eenentwintigste eeuw?
Vandaag de dag ‘ met name in geïndustrialiseerde landen zoals Nederland ‘ leven vrouwen helemaal niet meer zo dicht bij de natuur. De moderne vrouw is immers een product van de geïndustrialiseerde samenleving. In haar dagelijks leven maakt ze graag gebruik van de verworvenheden van de industrialisering, die het leven van vrouwen op veel fronten heeft vergemakkelijkt. Maar diezelfde industrialisering heeft onze samenleving ook drastisch veranderd: onze ‘natuurlijke’ manier van leven is grotendeels verdwenen. En dat vinden we inmiddels heel normaal.
En borstvoeding? Dat is in onze samenleving lang niet meer normaal. Slechts een kleine minderheid maakt zelfs maar de zes maanden vol. Vrouwen die beginnen aan borstvoeding in het volste vertrouwen dat het wel vanzelf zal gaan, komen vaak van een koude kermis thuis. Te weinig melk, te veel melk, tepelkloven, spruw, kolfperikelen, borstontstekingen, zuigverwarring, borstweigeren…, borstvoeding blijkt voor veel vrouwen helemaal niet vanzelfsprekend. Een kersverse moeder die met allerlei problemen kampt, gooit het argument dat borstvoeding zo ‘natuurlijk’ is al gauw overboord. We leven tenslotte niet meer in de oertijd? ‘Natuurlijk’ is geen overtuigende reden om borstvoeding te geven, zeker zolang borstvoeding niet ‘normaal’ is.
Maar wat vinden we dan wél normaal? Dat een moeder zich niet in dienst stelt van haar kind, maar al snel na de bevalling haar ‘eigen leven’ weer oppakt. Dat een moeder haar baby niet verwent door op elke kik te reageren. Dat pasgeboren baby’s gescheiden worden van hun moeder ‘er is zelfs een speciaal woord verzonnen voor het tegendeel (‘rooming in’). Dat aanstaande ouders een aparte babykamer inrichten en kapitalen uitgeven aan attributen voor het slapen, spelen, zitten, voeden, troosten en vervoeren van hun baby. Het gebruik van die artikelen is zo normaal dat we niet vaak een baby in de armen van de vader of moeder zien zonder daarnaast een lege kinderwagen, buggy of Maxi Cosi.
Normaal vinden we het ook dat pasgeborenen urenlang zonder eten of drinken moeten kunnen. Als ze eerder komen of vlak na een voeding weer willen drinken, denken we dat ze geen honger kunnen hebben. We vinden het normaal dat een pas bevallen moeder er na enkele dagen alleen voorstaat met haar baby. Dat vrouwen na luttele maanden weer aan het werk gaan en opvang voor hun kind moeten zoeken, terwijl vrouwen altÃjd gewerkt hebben zonder dat ze van hun kinderen werden gescheiden. Dat alleen betaald werk van vrouwen meetelt in de economie, terwijl we de belangrijkste taak van alle andere zoogdieren ‘ het krijgen en (op)voeden van nageslacht ‘ als onproductief bestempelen.
Dat alles vinden we normaal, en toch zijn we verbaasd als borstvoeding niet vanzelf gaat. In wat wij laatdunkend ‘primitieve samenlevingen’ noemen, zijn de bovengenoemde borstvoedingsproblemen vrijwel onbekend. Maar daar zijn baby’s 24 uur per dag bij hun moeder, drinken ze als het uitkomt en worden moeders maandenlang na de bevalling door vrouwelijke familieleden ondersteund en verzorgd. Daar werken vrouwen met hun baby op hun rug gebonden. Daar zijn geen zorgverleners die de moeders met slechte adviezen onzeker maken of de borstvoeding saboteren. Daar hebben vrouwen de collectieve kennis en kracht om borstvoeding te geven.
Voor ons postmoderne vrouwen is het echter niet meer denkbaar om zo ‘natuurlijk’ te leven. Maar misschien hoeft dat ook helemaal niet. Zou het niet genoeg zijn als borstvoeding gewoon weer normaal wordt?