Zoals de eet- en drinkgewoonten per land verschillen, zo verschillen ook de gewoonten en tradities rondom het geven van borstvoeding. Het blijft mij boeien.
Als student bezocht ik het Midden-Amerikaanse Guatemala. Ik moest erg wennen aan het flirten op straat en het naroepen van vrouwen en meisjes door jongens en mannen. Mannen bekijken vrouwen van top tot teen en steken hun mening niet onder stoelen of banken. Heel veel vrouwen geven er borstvoeding, en ook gewoon in het openbaar. Borstvoeding gaat vaak door tot kinderen een jaar of twee, drie zijn. Moeders halen hun borsten gewoon, hup, bovenlangs uit het shirt. En niemand die op of om kijkt, ook niet de flirtende mannen; ook niet als de baby van de borst af glijdt en de borst dus even gewoon bloot blijft. Het leek alsof ik de enige was die er naar zat te staren! De Maya-Indiaanse vrouwen in Guatemala hebben overigens twee verticale openingen in hun guipiles (bloezen), zodat ze makkelijk borstvoeding kunnen geven.
In het overwegend islamitische Pakistan, waar ik een aantal jaren werkte, zie je geen blote borsten op straat. Alle vrouwelijke vormen gaan verhuld in wijde kleding, sjaals en in de provincie waar ik werkte, meestal ook in een grote lichaamsbedekkende jurk, de burqa. De Koran beveelt twee jaar borstvoeding aan. Als je bij gezinnen thuis komt zie je dat baby’s meestal op verzoek gevoed worden en dat ze die twee jaar makkelijk halen.
Pakistan kent een eeuwenoude traditie rondom een pasgeboren baby. De grootmoeder van vader’s kant geeft de baby wat ‘ghutti’, een siroop van honing en kruiden, onder het influisteren van Koranspreuken. De ghutti zou een belangrijke laxerende werking hebben. Baby’s lopen zo echter een deel van het colostrum, de eerste voedzame en antistoffenrijke moedermelk mis en de borstvoeding komt minder goed op gang als de baby al ook ander voedsel binnen krijgt.
Veel gezondheidsorganisaties lichten daarom families, inclusief de grootouders, voor over de kwaliteiten en ook de laxerende werking van colostrum. Er zijn ziekenhuizen waar de moeder een beetje colostrum afkolft op een lepeltje, zodat grootmoeder dat op traditionele wijze aan haar kleinkind kan geven.
Ik woon nu in Vietnam. Hier krijgen de meeste kinderen wel borstvoeding, maar in de slipstream van de modernisering en de oprukkende markteconomie wordt de concurrentie van de kunstvoeding met de dag groter. Verder heerst de gedachte dat, als het op opvoeden en verzorgen aankomt, anderen dan de ouders het meestal beter weten. Het gaat dan vooral om de moeder’s schoonouders, waar een gezin vaak bij inwoont, en Vadertje Staat.
De overheid stimuleert kinderdagverblijven als de beste plek voor baby’s en jonge kinderen. Over etnische minderheden, die vaak hun kinderen op de rug met zich meedragen, wordt laatdunkend gesproken. Het ministerie van gezondheid promoot borstvoeding tot ‘een maand of 18’ en de meeste vrouwen stoppen er dan ook mee. Er is hier ook een wijdverbreid geloof dat de eerste melk van een voeding niet ‘schoon’ zou zijn, en daarom persen de meeste moeders elke keer vóórdat ze hun baby aanleggen een straaltje melk uit hun borst. Na het voeden spoelen veel moeders het mondje van hun baby met water, omdat ze denken dat ze anders de ‘witte tong ziekte’ (waarschijnlijk spruw) krijgen.
Laatst moest ik in Singapore zijn voor een medische check. Deze stadstaat is al decennia lang geen ontwikkelingsland meer. De gynaecoloog pochte over de gezondheidsstatistieken van zijn land, die zo goed afsteken bij de omringende landen. “En hoe zit het met borstvoeding?” vroeg ik. “O, dat doet iedereen hier, hoor”, zei hij zelfverzekerd, “ten minste één dag lang!”.