Borstvoeding geven aan de baby die prematuur geboren is

Prematuur-E7.jpgMaar al te vaak hebben moeders problemen met de borstvoeding die makkelijk te voorkomen zijn. Vele ziekenhuisprotocollen maken het moeilijk voor moeders en baby’s om succesvol borstvoeding te geven. Als de baby te vroeg geboren is, hebben moeders nog meer moeite met borstvoeding geven. Dit is jammer want premature baby’s hebben moedermelk en borstvoeding nog harder nodig dan gezonde, op tijd geboren baby’s.

Lees ook: Reactie op artikel Borstvoeding geven aan de baby die prematuur geboren is, door Annet Mulder

De reden waarom moeders de hoognodige hulp niet krijgen, is omdat veel van de technieken om premature baby’s te redden, zijn ontwikkeld in de jaren zestig en zeventig, toen moedermelk, en borstvoeding al helemaal, geen prioriteit hadden op de neonatale intensive care afdelingen (NICU‘s).
Helaas, en ondanks wat we in de tussentijd allemaal geleerd hebben over hoe je moeders en baby’s kunt helpen bij borstvoeding geven, lijken NICU‘s over het algemeen (met een paar uitzonderingen daargelaten) niet erg snel in het doorvoeren van veranderingen ter verbetering van de borstvoeding.

Wil je je goed voorbereiden op borstvoeding bij een premature baby: lees dan het
Protocol: borstvoeding en prematuur

Fabels over premature baby’s en borstvoeding

Premature baby’s horen in de couveuse

Prematuur-E13.jpgPremature baby’s, zelfs hele kleintjes, doen het vaak beter huid op huid met de moeder (of vader) dan in een couveuse. Onderzoek wijst uit dat premature baby’s, en ook op tijd geboren baby’s, metabolisch gezien stabieler zijn wanneer ze huid op huid met hun moeder liggen. Hun ademhaling is vaak stabieler en minder zwaar, hun bloeddruk is normaler, hun bloedsuikerwaarden zijn stabieler en hun temperatuur is beter bij kangoeroe-verzorging (huid op huid voor een groot gedeelte van de dag) dan in een couveuse. Bovendien zal een moeder bij kangoeroe-verzorging zeer waarschijnlijk meer melk produceren, ze zal de baby eerder aan de borst weten te krijgen en de baby zal beter uit de borst drinken. Een document van de WHO behandelt dit onderwerp uitvoerig met vele referenties. Laat dit document aan je arts(en) zien.

Elke premature baby heeft versterkers nodig

IMG-1818-BMF.jpgDe meesten hebben dit niet nodig. Als de moeder voldoende melk kan afkolven, kunnen baby’s zwaarder dan 1500 gram (meestal wegen baby’s dit rond 32 weken zwangerschap, al zijn er uitzonderingen) prima groeien op alleen moedermelk, met eventueel slechts vitamine D of fosfor toegevoegd.

Het echte probleem dat schuilt achter de ‘noodzaak’ voor versterkers is dat het een gospel is geworden, in steen geschreven, voor veel NICU‘s dat een premature baby buiten de baarmoeder net zo snel moet groeien als hij daarbinnen gedaan zou hebben. Maar er is geen bewijs daarvoor, terwijl er wel bewijs is voor het feit dat baby’s die sneller groeien dan prematuren op alleen moedermelk later in hun leven meer problemen hebben met hogere waarden ‘slechte’ cholesterol, hogere bloeddruk, insuline resistentie (wat een vroege diagnose kan zijn van type 2 diabetes) en overgewicht.
Deze onderzoeken zijn uitgevoerd met premature baby’s die

  • alleen moedermelk kregen,
  • moedermelk plus donormelk kregen of
  • moedermelk plus kunstvoeding voor prematuren kregen.

De baby’s die de kunstvoeding voor prematuren kregen, groeiden sneller en groter, maar tegen een prijs.

Hoe kan de baby zonder versterkers gevoed worden?

Kolfapparaat-A2.jpgAllereerst, sommige baby’s hebben versterkers nodig, daar kunnen we niet omheen: hele kleine baby’s en baby’s van moeders die niet voldoende kunnen kolven. Er worden echter tegenwoordig versterkers gemaakt van moedermelk, hoewel deze nog niet makkelijk te krijgen zijn en bovendien erg duur. Er is geen reden waarom versterkers van koemelk gemaakt zouden moeten worden. Echter hebben de meeste prematuren geen versterkers nodig omdat de meeste prematuren best groot zijn.

Vele NICU‘s hebben een regel dat baby’s slechts een bepaalde hoeveelheid vocht per dag mogen hebben. Dit is meestal niet meer dan 150 tot 180 ml per kg per dag, soms minder. Als de baby ook via een ader vloeistof krijgt, is de orale hoeveelheid nog minder. Het beperken van de hoeveelheid vocht heeft een reden, bijvoorbeeld bij een baby die aan de beademing ligt, want teveel vocht kan dan een hartstilstand veroorzaken en voorkomen dat hij van de beademing af kan. Dus, beperking van hoeveelheid vocht en het idee dat de baby net zo snel moet groeien als wanneer hij nog in de baarmoeder zat, zorgen samen voor de ‘noodzaak’ voor versterkers.

Eén manier om de noodzaak voor versterkers in sommige premature baby’s te voorkomen is door de baby meer moedermelk te geven dan de NICU‘s toestaan. Ik deed dat ook in Afrika, waar ik met premature baby’s werkte. Natuurlijk, deze baby’s waren anders dan de baby’s in NICU‘s in rijke landen; ze waren groter, minder ziek en hadden niet veel meer dan een beetje extra zuurstof nodig om te kunnen overleven. Maar, omdat hij toentertijd geloofde dat baby’s zouden moeten groeien alsof ze nog in de baarmoeder zaten, verhoogde hij de hoeveelheden moedermelk tot ver boven 150 tot 180 ml/kg/dag, soms zoveel als 300 ml/kg/dag en de baby’s deden het prima en groeiden goed. Om te voorkomen dat de baby een te grote hoeveelheid melk in één keer zou krijgen, werd de melk non-stop in de maag van de baby gedruppeld, een paar druppeltjes tegelijk.

Het kan nodig zijn om iets toe te voegen aan de moedermelk, afhankelijk van de waarden in het bloed van de baby. Het is mogelijk om vitamine D, fosfor, calcium, zelfs menselijk eiwit (albumine) en menselijke vetten (van een melkbank) aan de baby’s melk toe te voegen zonder versterkers te gebruiken. Als de baby geen versterkers nodig heeft, dan moeten versterkers dus gezien worden als verdunners omdat ze de concentratie verlagen van al die stoffen die moedermelk speciaal en uniek maken.

Premature baby’s kunnen niet aan de borst totdat ze 34 weken zwangerschap bereikt hebben

Prematuur-F18.jpgDit is gewoonweg niet waar. Onderzoek in borstvoedingvriendelijke NICU‘s, zoals in Zweden, toont aan dat baby’s zo jong als 28 weken zwangerschap al de borst kunnen nemen en velen kunnen aanhappen en melk uit de borst drinken vanaf 30 weken zwangerschap. Sommige baby’s hebben volledige borstvoeding bereikt met 32 weken zwangerschap. Hiermee wordt bedoeld borstvoeding aan de borst, niet moedermelk via een fles of maagsonde. Met kangoeroe-verzorging en vroege toegang tot de borst, kan dit ook elders bereikt worden. Natuurlijk is elke baby anders en sommige baby’s hebben wat meer tijd nodig, afhankelijk van of ze ziek waren bij de geboorte door ademhalingsproblemen of andere problemen, maar door te wachten tot 34 weken zwangerschap voor de baby aan de borst mag, gebruik je de kunstgevoede baby als voorbeeld van hoe een baby gevoed moet worden.

Zie de volgende artikelen en verwijs je arts ernaar

  • Nyqvist K. The development of preterm infants’ breastfeeding behavior. Early Human Development; 1999;55:247‘“264
  • Nyqvist K. Early attainment of breastfeeding competence in very preterm infants, Acta Pædiatrica 2008;97:776‘“781

Moeders van premature baby’s moeten tepelhoedjes gebruiken om ervoor te zorgen dat de baby goed kan aanhappen en goed bij de melk kan

hoedje5.jpgDit is zeer zeker niet waar. Ik zag het in Afrika want daar gebruikten ze nooit tepelhoedjes. En ook in de NICU‘s in andere landen zoals Zweden is dat aangetoond. Het tweede artikel van Nyqvist bevat baby’s zo klein als 26 weken zwangerschap, tot 31 weken zwangerschap en slechts een kleine minderheid gebruikte ooit een tepelhoedje. En toch verliet bijna elke baby het ziekenhuis aan de borst. Iets wat in NICU‘s in Noord Amerika zelden gebeurt: daar krijgen ze hooguit moedermelk uit een fles en vaak legt de moeder de baby niet aan de borst.

De truc is om er veel tijd voor uit te trekken zodat de baby kan leren de borst goed te nemen. Dit duurt langer dan wanneer de moeder een tepelhoedje gebruikt, maar op de lange duur is het het zeker waard. Tepelhoedjes zorgen vroeger of later voor een verminderde melkproductie, waardoor het nog moeilijker wordt om van de tepelhoedjes af te komen.
De manier waarop je een premature baby leert aanhappen verschilt niet zo veel van de manier waarop je dat doet met een op tijd geboren baby.

Premature baby’s moeten leren uit een flesje te drinken zodat ze kunnen leren te zuigen

Kangaroe-A3.jpgDit is gewoon niet waar. Premature baby’s kunnen leren zuigen zonder te oefenen op een fles, zoals, wederom, de ervaring elders in de wereld ons leert. Veel te vaak worden moeders en baby’s het ziekenhuis uit gejaagd met het ‘advies’ dat de baby eerder naar huis mag als hij uit een fles leert te drinken. Dit is niet de manier waarop je de moeder en baby helpt. Het is bovendien niet waar dat de baby een fles nodig heeft om te leren drinken. Kangoeroe-verzorging door de moeder en de baby aan de borst laten voor de ‘magische’ 34 weken zwangerschap doet veel om deze situatie te vermijden. Bovendien worden er heel andere spieren gebruikt om uit de borst te drinken dan aan een fles. En de baby leert slechte zuigtechnieken aan door flesvoeding en deze technieken zijn soms erg moeilijk weer af te leren.

Premature baby’s raken vermoeid aan de borst

Men gelooft deze fabel omdat baby’s in het algemeen, en niet alleen de premature baby, vaak in slaap vallen aan de borst in de eerste weken als de melkstroom langzaam is. De baby krijgt een fles en omdat de melkstroom snel is, wordt de baby wakker en begint krachtig te zuigen. De foute conclusie? De baby is vermoeid aan de borst omdat het hard werken is, en de fles is makkelijker. Premature baby’s happen vaak niet goed aan, gedeeltelijk veroorzaakt doordat wij het hen niet goed aanleren. Met goed aanleggen, borstcompressie, en eventueel een borstvoedingshulpset als dat nodig is, krijgt de baby een goede melkstroom en zal niet aan de borst in slaap vallen. Als de melkstroom verhoogd is, zul je zien dat aan de borst drinken niet moeilijk of vermoeiend is voor de baby.

De baby voor en na een voeding wegen, is een goede manier om te ontdekken hoeveel melk de baby die voeding heeft gedronken.

Door tussentijds wegen neemt men aan dat we weten hoeveel een borstgevoede baby behoort te drinken. Maar hoe kunnen we dat weten als de regel dat een baby van een bepaald gewicht en bepaalde leeftijd zo en zoveel melk nodig heeft, gebaseerd is op baby’s die kunstvoeding met een fles krijgen? En wie weet hoeveel een baby gedronken zou kunnen hebben als hij goed aangelegd was, bij een moeder die borstcompressie toepast, vooral als de borstvoeding gelimiteerd wordt tot een bepaalde tijd of schema, zoals tien of twintig minuten, vanwege de angst dat de baby uitgeput raakt? De beste manier om te weten of een baby goed melk drinkt aan de borst is door te kijken naar de baby als hij aan de borst is.

Premature baby’s moeten doorgaan met versterkers nadat ze uit het ziekenhuis zijn ontslagen

Dit is een relatief nieuwe manier van het ondermijnen van borstvoeding geven aan een premature baby. Misschien heeft iemand op een conferentie een thesis gepresenteerd die liet zien dat de baby meer aankwam wanneer er na het ontslag uit het ziekenhuis doorgegaan werd met de versterkers. Maar, wederom, meer is niet altijd beter en borstvoeding geven is belangrijker dan meer aankomen, wat niet altijd goed is. Zie de informatie over versterkers hierboven. Premature baby’s en hun moeders ondervinden vaker problemen met de borstvoeding dan baby’s die op tijd zijn geboren. Maar deze kunnen opgelost worden. Zoek zo spoedig mogelijk goede, lactatiekundige hulp.

Lees ook

Heb je nog vragen? Lees dan ook

Artikelgegevens

  • Hand-out #Breastfeeding the premature baby © 2010. Vertaling © 2011
  • Vertaling: Danielle Mitchell, Grietje Elsien de Jong-Taekema
  • (Eind)redactie: Gonneke van Veldhuizen-Staas, Karin Dunning, Stefan Kleintjes
  • Deze hand-out mag zonder verdere toestemming gekopieerd en verspreid worden, op voorwaarde dat hij in geen geval gebruikt wordt in enige context die de WHO-code op de marketing van vervangingsmiddelen van moedermelk schendt én dat tevens wordt voldaan aan de criteria gesteld in copyright
  • Written and revised (under other names): Jack Newman, MD, FRCPC, IBCLC © 1995-2005
  • Revised: Jack Newman MD, FRCPC, IBCLC and Edith Kernerman, IBCLC, © 2008, 2009

Copyright

© | Op dit artikel rust copyright | StefanKleintjes |

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden