Richtlijnen Veilig Klaarmaken en Behandelen van Kunstvoeding

Poedervormige Kunstmatige Zuigelingenvoeding (PKZ, kunstvoeding) is geassocieerd met ernstige ziekte en overlijden bij kinderen door infecties met Enterobacter sakazakii. Tijdens het productieproces kan PKZ worden verontreinigd met schadelijke bacteriën zoals Enterobacter sakazakii en Salmonella enterica. Dat komt omdat het met de huidige productietechnologie niet mogelijk is steriele PKZ te produceren. Onjuiste technieken bij het klaarmaken kunnen dit nog versterken.
Om de risico’s voor kinderen die niet aan de borst drinken en of geen moedermelk of donormelk krijgen te verkleinen heeft de WHO richtlijnen opgesteld voor het veilig klaarmaken van de poedervormige vervangingen voor moedermelk.
Deze richtlijnen werden vertaald door Gonneke van Veldhuizen-Staas, lactatiekundige NLG in samenwerking met Stefan Kleintjes, lactatiekundige IBCLC & NLG en kinderdiëtist. De uitgave is verzorgd door Eurolac Lactatiekunde in samenwerking met Kenniscentrum Borstvoeding.
Dit artikel is een samenvatting van de aanbevelingen voor het klaarmaken van kunstvoeding in de thuissituatie en in instellingen. Voor de argumentatie van de aanbevelingen wordt verwezen naar de volledige uitgave. Deze is als PDF document te koop bij Eurolac Lactatiekunde en Kenniscentrum Borstvoeding.

Borstvoeding aanbeveling

De WHO raadt aan alle kinderen gedurende hun eerste zes levensmaanden uitsluitend aan de borst te voeden voor het bereiken van optimale groei, ontwikkeling en gezondheid. Om ook daarna aan hun veranderende voedingsbehoefte te voldoen, moeten kinderen tot of voorbij hun tweede verjaardag, naast borstvoeding, nutritioneel adequate en veilige complementair voedsel krijgen.
Het is belangrijk borstvoeding voor zuigelingen en jonge kinderen te ondersteunen en te promoten. Er zijn echter omstandigheden waarin moedermelk niet beschikbaar is of waarin de moeder niet in staat is haar kind aan de borst te voeden, waarin een geïnformeerde keuze werd gemaakt om geen borstvoeding te geven of waarin het geven van borstvoeding geen optie is, bijvoorbeeld door gecontraïndiceerd medicijngebruik of als de moeder HIV+ is. Vergelijkbare omstandigheden zijn bijvoorbeeld een te vroeg geboren kind dat niet in staat is direct aan de borst te drinken en waarvoor geen of onvoldoende moeder- of donormelk beschikbaar is.
Kinderen die zie niet aan de borst kunnen voeden, hebben een passend moedermelk substituut nodig, bijvoorbeeld een volgens deze richtlijnen klaargemaakte kunstvoeding.

Kunstvoeding klaarmaken ‘“ thuis

De hieronder beschreven aanbevelingen zijn ‘best practice’ voor het veilig klaarmaken en bewaren en behandelen van PKZ in de thuissituatie voor het verkleinen van het risico van besmetting met E. sakazakii en Salmonella en andere bacteriële verontreinigingen.

Voorbereiding en hygiene

Het is zeer belangrijk dat alle materialen voor het klaarmaken en geven van voedingen grondig worden schoongemaakt en gesteriliseerd voor gebruik.

  • 1. Handen moeten altijd grondig worden gewassen met water en zeep voor het schoonmaken en steriliseren van de benodigdheden voor het klaarmaken van en voeden met PKZ.
  • 2. Schoonmaken: was voedings- en toebereidingsmaterialen (zoals kopjes, flessen, spenen en lepels) grondig af in heet sop. Wanneer flessen worden gebruikt om te voeden, maak de flessen en spenen met speciale borstels van binnen en van buiten schoon om er zeker van te zijn dat alle voedingsresten verwijderd zijn.
  • 3. Spoel alles na het afwassen grondig na met heet water.
  • 4. Steriliseren: volg bij gebruik van een commerciële sterilisator voor thuisgebruik de aanwijzingen van de fabrikant. Voedings- en toebereidingsmaterialen kunnen ook worden gesteriliseerd door koken:
    • 4.1 vul een grote pan met water en zorg dat alle te steriliseren materialen volledig onder water staan en voorkom dat er luchtbellen worden vastgehouden onder water;
    • 4.2 dek de pan af met een deksel en breng het water aan de kook (het water moet hevig borrelen) en laat 5 à 10 minuten koken; zorg ervoor dat de pan niet droog kookt, en
    • 4.3 houd na het koken de deksel op de pan tot de materialen nodig zijn.
  • 5. Was de handen grondig met water en zeep voor de materialen uit de pan of sterilisator worden gehaald. Het gebruik van een speciale gesteriliseerde tang voor het uit de pan of sterilisator nemen van de gesteriliseerde materialen wordt aanbevolen.
  • 6. Om herbesmetting te voorkomen kunnen de benodigde gesteriliseerde materialen het beste pas direct voor gebruik worden uitgenomen. Indien de materialen uit de pan of sterilisator worden verwijderd wanneer ze nog niet direct worden gebruikt, moeten ze afgedekt en op een schone plaats worden bewaard. Flessen kunnen volledig in elkaar gezet worden bewaard om te voorkomen dat de gesteriliseerde binnenkant van fles en speen worden verontreinigd.

Het klaarmaken van de voeding

Het is het beste om elke voeding direct voor gebruik klaar te maken, omdat klaargemaakte PKZ ideale condities biedt voor de groei van schadelijke bacteriën. De hieronder aangegeven stappen zijn de veiligste manier om individuele voedingen van PKZ klaar te maken in voedingsflessen of -kopjes voor onmiddellijk gebruik.

  • 1. Maak het oppervlak waarop de voeding zal worden bereid schoon en desinfecteer het.
  • 2. Was de handen met water en zeep en droog af met een schone (eenmaal te gebruiken) handdoek of gebruik een wegwerp handdoek.
  • 3. Kook een hoeveelheid water die voldoende is voor het bereiden van de voeding. Wacht bij gebruik van een elektrische waterkoker tot deze vanzelf afslaat, zorg dat bij koken in een pan het water heftig borrelend kookt. Let op: flessenwater is niet steriel en moet voor gebruik worden gekookt. Gebruik nooit een magnetron voor het bereiden van zuigelingenvoeding, omdat daarin hot-spots kunnen ontstaan die verbranding bij het kind in de mond kunnen veroorzaken.
  • 4. Giet, met inachtneming van voorzorgen om verbranding te voorkomen, de juiste hoeveelheid van het tot niet lager dan tot 70°C afgekoelde water in een schone en gesteriliseerde kop of fles. Om deze temperatuur te bereiken mag het water niet langer dan 30 minuten blijven staan na het koken.
  • 5. Voeg aan dit water exact de op het etiket vermelde hoeveelheid melkpoeder voor de gebruikte hoeveelheid water. Het toevoegen van meer of minder melkpoeder kan kinderen ziek maken.
    • 5.1 Bij het gebruik van flessen: Zet de schone en gesteriliseerde onderdelen van de fles in elkaar volgens de aanwijzingen van de fabrikant. Schud of zwenk de fles rustig tot alles is opgelost. Pas op voor verbranden.
    • 5.2 Bij gebruik van voedingskopje: Meng met een schone, gesteriliseerde lepel. Pas op voor verbranden.
  • 6. Koel de klaargemaakte voeding direct na het klaarmaken snel tot drinktemperatuur door het onder stromend koud water te houden of in een bak met koud water of ijswater te houden. Zorg ervoor dat het koelwater niet tot de rand van het kopje of tot de dop van de fles komt.
  • 7. Droog de buitenkant van het kopje of de fles met een schone of wegwerpdoek.
  • 8. Omdat de voeding met zeer heet water werd klaargemaakt is het heel belangrijk de temperatuur te controleren voor het voeden om verbrandingen in de mond van de zuigeling te voorkomen; ga indien nodig verder met koelen volgens stap 6.
  • 9. Gooi alle voeding die niet binnen 2 uur geconsumeerd is weg.

Vooraf klaarmaken, verwarmen en vervoeren

Het is het beste om alle voedingen direct voor gebruik klaar te maken, omdat klaargemaakte PKZ ideale omstandigheden biedt voor de groei van schadelijke bacteriën. Het kan echter gebeuren dat om praktische redenen voedingen van te voren moeten worden klaargemaakt. De hieronder opgesomde stappen zijn de veiligste manier om voedingen klaar te maken en te bewaren voor later gebruik. Indien geen koeling beschikbaar is moet alle voeding direct na gebruik worden geconsumeerd en niet voor later gebruik worden klaargemaakt.

  • 1. Maak de voeding klaar in een schone, gesteriliseerde afsluitbare container met een maximale inhoud van 1 liter volgens de stappen 1 t/m 7 van het klaarmaken van voedingen. De gekoelde voeding kan dan worden overgegoten in een fles of kopje wanneer ze nodig is.
  • 2. Plaats de afgekoelde voeding in de koelkast. De temperatuur in de koelkast mag niet hoger zijn dan 5°C.
  • 3. Voedingen kunnen tot 24 uur in de koelkast worden bewaard.

Opwarmen van bewaarde voedingen

  • 1. Haal bewaarde voeding pas uit de koelkast vlak voor gebruik.
  • 2. Verwarm gedurende niet langer dan 15 minuten. Om er zeker van te zijn dat de voeding gelijkmatig wordt verwarmd, wordt de afgedekte container nu en dan zachtjes geschud of gezwenkt.
  • 3. Gebruik nooit een magnetron voor het verwarmen van voeding, omdat ongelijke verhitting kan zorgen voor hot-spots die verbranding kunnen veroorzaken in de mond van het kind.
  • 4. Controleer de temperatuur van de voeding om verbranding in de mond van het kind te voorkomen.
  • 5. Gooi alle voeding die niet binnen 2 uur geconsumeerd is weg.

Voedingen vervoeren

Vanwege de potentiële groei van schadelijke bacteriën tijdens transport moet voeding die moet worden getransporteerd eerst worden gekoeld tot niet warmer dan 5°C en dan pas vervoerd.

  • 1. Maak de voeding klaar zoals eerder beschreven.
  • 2. Zorg dat de voeding koud is voor het wordt vervoerd.
  • 3. Haal de voeding niet uit de koelkast tot direct voor het vervoer.
  • 4. Vervoer in een koeltas of -box met koelelementen.
  • 5. In een koeltas of -box vervoerde voeding moet binnen 2 uur worden geconsumeerd, omdat hierin niet altijd voldoende wordt gekoeld.
  • 6. Verwarm de voeding opnieuw zoals eerder beschreven.
  • 7. Als de plaats van bestemming binnen 2 uur wordt bereikt, dan kan de voeding ter plaatse in de koelkast worden gezet en tot 24 uur na het klaarmaken worden bewaard.
  • 8. Als alternatief, bijvoorbeeld als je een dag weg bent, kunnen individuele porties PKZ worden meegenomen in afgewassen en gesteriliseerde containers. Op de plaats van bestemming of op de plaats van het voeden kan het poeder worden aangemaakt met water dat niet kouder is dan 70°C. Gebruik hierbij afgewassen en gesteriliseerde materialen.

Informatie en bron

Dit artikel is tevens gepubliceerd bij Eurolac Lactatiekunde.

© | Op dit artikel rust copyright | StefanKleintjes |

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden

Gerelateerde artikelen