Raynauds, vasospasmen en borstvoeding [1]

Annet Mulder

raynauds1.jpgPijnlijke tepels zijn in het begin van de borstvoeding bij veel moeders regelmatig een probleem. Het uiterst pijnlijke vasospasme van de tepel is veel minder bekend en komt ook veel minder voor. Een ondraaglijke pijn tijdens en na de borstvoeding kan het gevolg zijn van vasospasme van de tepel. We beschrijven hier de verschillende oorzaken en symptomen van het verbleken van de tepels tijdens de borstvoedingperiode, evenals bepaalde ziektes en medicijnen die het vasospasme kunnen veroorzaken. [Update: 28 april 2019] *Bijschrift bij foto: Het gaat hier dus om een ontkleuring/verbleking van de tepel en niet om iets dat op de huid ligt. Onderaan is een druppeltje melk zichtbaar.
Inhoudsopgave De oorzaken van het verbleken van de tepel Verbleken door compressie van de tepel Primair vasospasme Secundair vasospasme Vasospasme als symptoom bij het Raynauds syndroom Behandeling Samenvatting Met dank
In de bestaande literatuur zijn weinig gegevens over dit onderwerp bekend. Pijnlijke tepels ontstaan meestal doordat ze kapot zijn gegaan door kloven. Dit kunnen we vaak terug voeren naar verkeerd aanleggen of een verkeerde voedingshouding. Het verbleken of wit worden van de tepel tijdens, na of tussen de voedingen door wordt zelden gezien. Het verbleken ontstaat door een vermindering of onderbreking van de bloedtoevoer naar de tepel. Zowel de onderbreking als de terugkerende doorbloeding van de tepel gaat voor de meeste moeders gepaard met onverdraaglijke hevige pijn. Zonder een snelle en competente ondersteuning en een sterke wil van de moeder om verder te voeden, leidt de heftige pijn meestal tot het stoppen met de borstvoeding.

De oorzaken van het verbleken van de tepel

In de literatuur wordt verkeerd aanleggen als meest voorkomende oorzaak van het verbleken van de tepel aangegeven. Ook andere factoren kunnen een rol spelen en het is niet altijd mogelijk om de precieze oorzaak van het verbleken vast te stellen. De vermindering van een goede bloedtoevoer is te wijten aan compressie van de tepel tijdens het voeden of door een vasospasme van het weefsel. Het vasospasme kan een reactie zijn op pijn of een kwetsuur. Het kan ook zijn dat de pijn veroorzaakt wordt door het Raynauds Syndroom. Het Syndroom van Raynaud veroorzaakt bij patiënten ook plotselinge, pijnlijke vasospasmen van de extremiteiten zoals vingers en tenen.

Verbleken door compressie van de tepel

De meest voorkomende oorzaak voor het verbleken van de tepel is compressie tijdens het voeden. De kaak van de baby veroorzaakt dan een te hoge druk op het weefsel van de tepel waardoor de bloedtoevoer gehinderd wordt. Aan het einde van de voeding is de tepel vervormd, bleek of hij heeft een witte streep. Compressie van de tepel kan veroorzaakt worden door zwak zuigen, kaakklemmen, een te kort tongriempje of een verkeerde zuigtechniek. Het kan ook zijn dat de baby een sterke toeschietreflex probeert te verminderen door de tepel af te klemmen. Al tijdens de voeding kan een heftige pijn optreden. Vaak verergert de pijn als de baby de borst loslaat omdat dan de doorbloeding weer verbetert. De pijn wordt als brandend beschreven en kan tot een uur na de voeding aanhouden. De pijn zou minder moeten worden als deze oorzaken weggenomen kunnen worden.

Primair vasospasme

Plotselinge vernauwing van de bloedvaten en een vermindering van de bloedtoevoer van het daarachter gelegen weefsel wordt vasospasme genoemd. Vasospasmen kunnen door invloeden van buiten of functioneel worden veroorzaakt. Een vasospasme is zichtbaar door een verbleking, gevolgd door cyanose (blauwe verkleuring) als het veneuze bloed minder zuurstof bevat. Daarna volgt bloedvatverwijding die gepaard gaat met een rode kleur. Een primair vasospasme is meestal dubbelzijdig. Vasospasmen zijn extreem pijnlijk en kunnen direct na het voeden, maar ook tussen de voedingen optreden.

Secundair vasospasme

Een vasospasme kan secundair veroorzaakt worden als een reactie op pijn, verkeerd aanleggen of een verkeerde drinktechniek, een infectie of een kwetsuur aan de tepel. Secundair veroorzaakte vasospasmen zijn meestal eenzijdig, dus aan één borst. Kou kan het probleem versterken. Er is geen literatuur bekend over infecties aan de borst met een secundair vasospasme als gevolg. Er wordt wel melding van gemaakt, maar die informatie komt hoofdzakelijk van lactatiekundigen, die over hun ervaringen met vasospasmen bij een borstontsteking of spruw rapporteren.

Vasospasme als symptoom bij het Raynauds Syndroom

In 1888 werd door Maurice Raynaud voor het eerst het ziektebeeld ‘local asphyxia of the extremeties’ geschreven. Raynauds komt voor bij reumatische aandoeningen. Het Raynauds Syndroom schijnt vaker voor te komen dan wordt gedacht en komt duidelijk meer bij vrouwen dan bij mannen voor. Men schat dat ongeveer 20% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd (Olsen 1978) hier mee te maken heeft. Het is vaak familiair en deze vrouwen lijden regelmatig ook aan migraine. Oorspronkelijk worden er vooral klachten in de vingers en de tenen beschreven. De laatste onderzoeken gaan er van uit dat ook het hart, het maag-darmstelsel, de penis en de placenta betrokken kunnen zijn. Vasospasmen worden mede door kou veroorzaakt maar ook emotionele stress kan een veroorzaker zijn. Nicotine, coffeïne, amfetamines, cocaïne, efedrine en fenylefedrine kunnen samentrekking van de vaten (vasoconstrictie) veroorzaken. Deze stoffen zijn soms terug te vinden in geneesmiddelen die gebruikt worden bij verkoudheid of hoofdpijn. Het Raynauds syndroom kan ook tijdens de zwangerschap optreden.

Behandeling

Behandeling van Raynauds en vasospasmen van de tepel bij voedende vrouwen
  • Kou vermijden, tegen kou beschermen en lichaam warm houden.
  • Borstwarmers gebruiken.
  • Nicotine verbod.
  • Stoppen van eventueel veroorzakende medicatie.
  • Tepel direct beschermen als deze uit de mond van de baby komt.
  • Bepaalde stoffen zoals caffeïne en andere vaatvernauwende middelen vermijden.
  • Ontspanningsoefeningen.
  • Zo mogelijk, stress vermijden.
  • Medicamenten; bijvoorbeeld Ibuprofen voor pijnbestrijding.
  • Medicamenten; bijvoorbeeld Nifedipine (10-20 mg per dag; in enkele gevallen is een dosering van 30 mg per dag nodig, neem dit in overleg met je huisarts).
  • Gebruik van extra calcium en magnesium (1 g calcium, 2 g magnesium per dag).
  • Vitamine B6 (150-200 mg eerste 4 dagen, daarna 21 mg per dag).
  • Teunisbloemolie (slik 1 theelepel of 1-3 g per dag; vraag eventueel een orthomoleculair diëtist om advies).
Behandeling van Raynauds bij niet-zwangere en niet-voedende vrouwen
  • Kou vermijden, tegen kou beschermen en lichaam warm houden.
  • Nicotine verbod.
  • Stoppen van eventueel veroorzakende medicatie.
  • Ontspanningsoefeningen.
  • Medicamenteuze behandeling (Nitroglycerinezalf, Nifedipine e.a.).

Samenvatting

Het verbleken van de tepel gaat bij moeders vaak met pijn gepaard. Om de borstvoeding te laten slagen of door te laten gaan, is snelle en competente ondersteuning nodig. Het is belangrijk om uit te zoeken waar de oorzaak van de pijn vandaan komt. Als de pijn veroorzaakt wordt door een vasospasme kan met de hierboven genoemde behandelmethoden begonnen worden.

Met dank

  • Dank aan de Regionale borstvoedingswerkgroep Twente die deze informatie eerder uitgaf in de vorm van een informatiebulletin en deze aan het Kenniscentrum Borstvoeding beschikbaar heeft gesteld voor publicatie op Borstvoeding.com.

Lees ook

Copyright

© | Op dit artikel rust copyright | StefanKleintjes |

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden