Een borstvoedingshulpset is een hulpmiddel waarmee de borstvoedende moeder haar baby met afgekolfde moedermelk, donormelk of kunstvoeding kan bijvoeden, zonder een fles te gebruiken. Door vroeg een fles met speen te gebruiken, kan de baby ‘verwend’ worden door de fles, oftewel de baby kan tepel-speenverwarring krijgen. Vooral wanneer de melkproductie van de moeder nog niet goed op gang is gekomen is of omdat de melk nog niet lekker stroomt vanwege verschillende oorzaken. De baby is overigens niet verward. De baby weet precies hoe het zit. Als hij aan de borst gaat en weinig melk krijgt, of de melk stroomt langzaam en als hij dan een flesje krijgt met een snelle stroom melk. Vooral in de eerste paar dagen, kunnen de meeste baby’s dat vrij snel uitvogelen. De geborgenheid aan de borst is belangrijk, maar wat de honger stilt komt op de eerste plaats.
Hoe beter de baby is aangelegd
Hoe beter de baby is aangelegd, hoe makkelijker hij de melk krijgt, vooral als de moeder weinig melk heeft. De eerste paar dagen lijkt het of er niet veel melk is, maar wat er is, is voldoende zolang de baby maar krijgt wat er beschikbaar is. Ja, de melk is er, ook als iemand met een kolf je heeft geprobeerd wijs te maken dat je niets hebt. Hoeveel een kolf uit je borst kan halen zegt niets. Bovendien is een kolf ongeschikt om de kleine, maar normale hoeveelheid melk (zoals de natuur het bedoeld heeft) die er de eerste paar dagen is uit je borst te halen. Ook belangrijk om te weten is dat niemand door in de moeder’s borst te knijpen kan zeggen of er wel of niet voldoende melk is. En goed aanleggen is erg belangrijk om ervoor te zorgen dat de baby bij de melk kan die er is. Als de baby niet goed aanhapt kan de moeder zere tepels krijgen, en als de baby niet goed bij de melk kan, zal hij langer aan de borst willen waardoor de zere tepels pijnlijker worden. Dit is een neerwaartse spiraal die gemakkelijk kan worden voorkomen.
Alhoewel spenen niet altijd problemen opleveren, zal het gebruik ervan wanneer de borstvoeding toch al niet zo lekker loopt de situatie zelden beter maken, meestal maakt het de zaak alleen maar erger. En nieuw ontworpen spenen zijn geen haar beter dan de ouderwetsere spenen, dat is gewoon marketing.
De borstvoedingshulpset is verreweg de beste manier om bijvoeding te geven, als bijvoeding werkelijk nodig is. Maar als de baby goed wordt aangelegd, krijgt hij meestal meer melk, waardoor het vaak mogelijk is om bijvoeding te voorkomen.
Een borstvoedingshulpset is beter dan een spuitje, cupvoeden, vingervoeden of welke andere manier dan ook, aangezien de baby aan de borst ligt en borstvoeding krijgt. Baby’s leren, net als volwassenen, al doende. Bovendien krijgt de baby die aan de borst wordt bijgevoed ook moedermelk via de borst. En borstvoeding is meer dan alleen de moedermelk.
Waarom is de borstvoedingshulpset beter?
- Baby’s leren aan de borst te drinken door aan de borst te drinken.
- Moeders leren de borst te geven door de borst te geven.
- De baby krijgt nog steeds jouw melk, zelfs al wordt hij bijgevoed.
- De baby zal de borst niet weigeren, wat heel wel mogelijk is als hij niet aan de borst wordt bijgevoed.
- Borstvoeding omvat meer dan de moedermelk.
Wat is een borstvoedingshulpset?
Een borstvoedingshulpset bestaat uit een containertje voor de bijvoeding. Dit is meestal een zuigflesje met een vergroot gat in de speen en een lang, dun slangetje dat uit deze container komt. Er zijn kant en klare borstvoedingshulpsets verkrijgbaar, die zijn soms makkelijker in gebruik, maar dat gaat niet altijd op. Kant en klare borstvoedingshulpsets zijn vooral nuttig wanneer je een hulpset nodig hebt bij een oudere baby, als de moeder een tweeling moet bijvoeden, wanneer je de hulpset langere tijd zult gaan gebruiken of wanneer je moeilijkheden hebt met de geïmproviseerde borstvoedingshulpset. Alhoewel de kant en klare borstvoedingshulpset niet goedkoop is, komt de prijs in de buurt van twee weken gebruik van kunstvoeding.
Het gebruik van een slangetje met een spuitje, met of zonder pompje, in plaats van de hier beschreven constructie, lijkt onnodig ingewikkeld en voegt niets toe aan de effectiviteit van de methode. Integendeel, het is lastiger en het pompen van de melk in de baby’s mond door middel van een spuitje bevordert zijn leerproces aan de borst niet omdat hij beloond wordt met melk zelfs als hij niet goed aan de borst drinkt.
Het gebruik van de (zelfgemaakte) borstvoedingshulpset
- Iemand die ervaren is in het helpen bij borstvoeding moet het gebruik hiervan laten zien.
- Je kunt de baby eerst aanleggen en dan op een geschikt moment het slangetje in de mond schuiven, nadat de baby daarvoor tenminste aan beide borsten heeft gedronken. Hoe beter de baby is aangelegd, des te beter zal de baby je melk krijgen en des te makkelijker het gebruik van het hulpmiddel zal zijn en des te sneller je van de bijvoeding af zult zijn. Je moet de borst voorzichtig opzij schuiven zodat je het hoekje van het mondje van de baby ziet, en dan het slangetje, dat je tussen wijsvinger en duim houdt, in het mondhoekje van de baby schuiven zodat het recht naar achteren en tegelijkertijd een beetje omhoog naar het gehemelte wijst. Het slangetje zit goed wanneer de bijvoeding in een vrij snel tempo door het slangetje stroomt. Je hoeft het slangetje meestal niet te vullen met bijvoeding voordat je het in het mondje van de baby stopt.
- Of je legt de baby aan borst en slangetje tegelijk aan, waarbij het slangetje langs moeders borst en tepel loopt. Hoe beter de baby is aangelegd, des te makkelijker het is de borstvoedingshulpset te gebruiken. Als de baby goed is aangelegd heb je bovendien meer kans dat hij van de bijvoeding afkomt en dat dit sneller gaat. Het is dus nog steeds heel belangrijk dat je de baby goed aanlegt en dat hij goed toehapt.
- Als de moeder dat wil kan ze het slangetje met een stukje tape aan de borst plakken, maar dit is niet echt nodig en ook niet altijd handig.
- Het slangetje hoeft niet voorbij het eind van de tepel uit te steken en hoeft om goed te functioneren maar net voorbij de kaakjes van de baby te komen. Het lijkt beter te werken als het slangetje in het mondhoekje van de baby is gepositioneerd, vrij recht naar achteren wijst en naar het naar het gehemelte wijst. Sommige moeders vinden het handig om het slangetje met de vinger op de plaats te houden, omdat sommige baby’s de neiging hebben om het slangetje met hun tong te verplaatsen.
- De fles met bijvoeding moet niet hoger hangen dan het hoofdje van de baby. Als de borstvoedingshulpset alleen werkt als je de fles hoger houdt dan het hoofdje van de baby, gaat er iets fout. Houd de fles alleen hoger als je arts of lactatiekundige dit adviseert. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn bij borstweigering.
- Volg het protocol om de melkproductie te verhogen en voed de baby aan beide kanten alvorens de hulpset erbij te halen. Tenzij anders wordt voorgeschreven, kun je het slangetje het best bij elke voeding gebruiken, alhoewel sommige moeders het makkelijker vinden om het ‘s nachts niet te gebruiken. Liever acht bijvoedingen van 30 ml per voeding dan twee grote porties van elk 120 ml op een dag.
- Knip het uiteinde van het slangetje niet af. Het werkt prima zoals het is.
- De baby hoort er geen uur over te doen om 30 ml melk uit de borstvoedingshulpset te krijgen. Als het zo lang duurt, zit het slangetje mogelijk niet goed of de baby is slecht aangelegd, of beide. Als de borstvoedingshulpset goed werkt, doet de baby er uiterlijk 15 tot 20 minuten over, maar meestal korter, om 30 ml bijvoeding te drinken.
- Een trucje dat het gebruik van een borstvoedingshulpset makkelijker maakt: draag een shirt met zakken, en stop de fles in een van de zakken, of onder je bh-bandje.
Het apparaat schoonmaken
- Maak de fles en de speen na gebruik op de normale manier schoon door alles af te spoelen onder de kraan met lauwwarm water. Kook het slangetje niet. Maak ook het slangetje na gebruik leeg en spoel het met heet water door (zuig heet water uit een beker in het slangetje) en hang het dan te drogen. Je kunt, alhoewel dat niet nodig is, indien gewenst afwasmiddel gebruiken, maar spoel het slangetje dan goed na. Na een paar dagen tot een week wordt het slangetje stijf en daardoor niet langer bruikbaar.
De baby de borstvoedingshulpset afwennen
- Blijf contact houden met je lactatiekundige om advies te krijgen over hoe je de baby van de borstvoedingshulpset afwent.
- Het kan een korte tijd of langere tijd (weken) duren om de baby van de hulpset af te wennen. Raak niet ontmoedigd en probeer het stoppen niet te forceren. Meestal neemt de hoeveelheid melk die je in de borstvoedingshulpset nodig hebt de eerste een tot twee weken toe, dan blijft hij een poosje gelijk en daarna neemt hij af. Het hele proces kan twee tot acht weken duren, of langer, alhoewel sommige moeders het apparaat maar enkele dagen hebben gebruikt, terwijl anderen er helemaal niet mee konden stoppen voordat de baby al lang en breed vast voedsel at. Soms treedt er na een lange periode van weinig verandering plotseling snelle verbetering op.
- Kijk naar de manier waarop de baby aan de borst drinkt. Als je niet weet hoe je kunt zien dat de baby drinkt, bekijk dan de borstvoedingvideo’s. Leg de baby aan de borst, houd hem aan de borst zolang hij zuigt en drinkt, pas dan borstcompressie toe om de baby aan het drinken te houden. herhaal deze procedure dan aan de tweede borst. Zolang de baby drinkt kun je weer opnieuw beginnen met de eerste borst en zo blijven wisselen. Nadat je klaar bent met voeden aan beide borsten, stop dan het slangetje in de mond van de baby. Laat de baby aan de borst en hulpset drinken tot hij voldaan is.
Lees ook
- Krijgt mijn baby wel genoeg?
- Borstcompressie
- Borstcompressie – handleiding
- Bekijk hier de gratis instructiefilm over borstcompressie.
- Domperidon 1
- Domperidon 2
- Zoek lactatiekundige in Nederland of België
- Het belang van huid-op-huid contact
Heb je nog vragen? Lees dan ook
- Het Nieuwe Borstvoeding Boek, Stefan Kleintjes, lactatiekundige Groningen-Bedum & Gonneke van Veldhuizen-Staas, lactatiekundige Helmond
- The ultimate breastfeeding book of answers, Jack Newman
- The latch and other keys to breastfeeding success, Jack Newman
- Bekijk borstvoedingvideo’s
- Kijk op de site van Jack Newman
Artikelgegevens
- Hand-out Lactation Aid © 2005. Vertaling © 2010 Update © 2022
- Vertaling: Danielle Mitchell, Grietje Elsien de Jong-Taekema
- (Eind)redactie: Gonneke van Veldhuizen-Staas, Karin Dunning, Stefan Kleintjes
- Deze hand-out mag zonder verdere toestemming gekopieerd en verspreid worden, op voorwaarde dat hij in geen geval gebruikt wordt in enige context die de WHO-code op de marketing van vervangingsmiddelen van moedermelk schendt én dat tevens wordt voldaan aan de criteria gesteld in copyright
- Written and revised (under other names): Jack Newman, MD, FRCPC, IBCLC © 1995-2005
- Revised: Jack Newman MD, FRCPC, IBCLC and Edith Kernerman, IBCLC, © 2008, 2009